Justitie en politie in 's-Hertogenbosch voor 1629
Schepenen van 's-Hertogenbosch tot 1629

(met toestemming van uitgeverij Van Gorcum, Assen)

De namen van de schepenen vóór 1312 zijn ontleend aan het Oorkondenboek van Noord-Brabant en het nog te verschijnen supplement daarop.
Ten aanzien van de periode 1312-1401 is voor het samenstellen van een zo volledig mogelijke lijst een groot aantal bronnen geraadpleegd. Uitgangspunt vormde de rijke verzameling schepenakten in het archief van de Tafel van de H. Geest van 's-Hertogenbosch. Voor deze periode 1312-1401 leverde dit naar schatting circa 1100 akten op (inv.nrs. 79-1298 minus de zich hieronder bevindende notariële akten en akten van schepenen uit andere plaatsen). Daarna volgde aanvulling van de hieruit verkregen namen met behulp van akten uit diverse andere archieven, bronnenuitgaven, inventarissen en regestenlij sten. Een overzicht van de gebruikte archivalia en werken is hieronder opgenomen.
Voor de periode 1401-1629 is gebruik gemaakt van GA 's-Hertogenbosch, Oud archief, Nomina scabinorum, (inv.nrs. A 574 a, b en d). Dit zijn overzichten van de schepenen voorzien van enige aantekeningen. Deze drie exemplaren vertonen onderling slechts geringe afwijkingen (met name meer of minder marginale aantekeningen). Zij zijn verschillend van ouderdom. Het oudste (A 574 d) is vermoedelijk bij de samenstelling ontleend aan de schepenlijsten die vanaf 1401 in de schepenprotocollen staan vermeld en is daarna jaarlijks bijgehouden. Het boekje is ooit opnieuw ingebonden want de volgorde der bladen is thans niet meer juist. Steekproefsgewijze controle van de Nomina scabinorum met de opgaven in de schepenprotocollen leverde steeds gelijkluidende namen op. De Nomina scabinorum bevatten echter veelal meer informatie over tussentijdse schepenwisseling dan de protocollen.
Tenslotte zijn de aldus verkregen namen vergeleken met de opgaven bij Van Oudenhoven, Silva-ducis, 62-73 en Butkens, Trophées, 543-563. Van Oudenhoven geeft een overzicht per persoon van de jaren waarin deze schepen is geweest. Voor de dertiende en veertiende eeuw bevat dit overzicht vele onjuistheden; vanaf 1400 daarentegen zijn de opgaven grotendeels correct. Butkens is tot 1380 nagenoeg geheel onjuist. Daarna komen nog fouten voor, maar in beperkte mate. Bovendien moet er op worden gewezen dat Butkens allerlei namen verkeerd weergeeft: Van Waderle (Waalre) is bij hem Van Waterloo, Van Nijnsel Nijverseel en dergelijke.
De artikelen van Verreyt en Juten in Taxandria over de Noordbrabantse schepenzegels bleken voor de samenstelling van onderstaande lijst minder geschikt, omdat zij, afgezien van mogelijk aan Van Oudenhoven ontleende fouten, geen rekening hebben gehouden met het feit dat het ambtsjaar van de schepenen (sedert 1336) van 1 oktober -1 oktober liep. Ook bij Van Oudenhoven doet zich dit probleem voor: een naam is juist, maar het opgegeven jaar is een kalenderjaar en geen schepenjaar. Hetzelfde geldt, maar in mindere mate, voor Butkens.
Vanaf 1336 kent 's-Hertogenbosch een jaarlijkse schepenwisseling op 1 oktober. Daarvoor is dit niet zeker. Zie hierover hoofdstuk III. Voor de periode vóór 1336 worden daarom de data van de akten waaraan de namen ontleend zijn alsmede een beknopte verwijzing gegeven. (Bij verwijzing naar archiefinventarissen is dit in beginsel het nummer van het betreffende regest.) Vanaf 1336 worden de schepencolleges van de perioden van 1 oktober -1 oktober gegeven. Daarbij is zo veel mogelijk de juiste hiërarchie in acht genomen. Niet altijd kon deze echter worden gereconstrueerd. Twijfel in de volgorde van twee of meer schepenen is er ten aanzien van de jaren 1338, 1339, 1343, 1348, 1352, 1356, 1359, 1362, 1372, 1373, 1374, 1375, 1376.
De namen, die veelal in gelatiniseerde vorm zijn overgeleverd zijn genormaliseerd naar gangbare voor- en achternamen. Achternamen zijn zo nodig voor de duidelijkheid ook in het Latijn vermeld. Er is hiervoor gebruik gemaakt van het Oorkondenboek van Noord-Brabant, van J. van der Schaar, Woordenboek van voornamen (Utrecht/Antwerpen, 1984) en van originele bronnen waarin de namen in de landstaal voorkomen.

* Sedert 1525 werden steeds twee schepenen gecontinueerd. Zij worden met een * aangegeven.
† Betekent tijdens de anbtsperiode overleden.