afb. 1909
Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt
Waalwijk 20 april 1852 - Interlaken, Zwitserland 6 augustus 1939 (87)
Geacht lid van beide Kamers, dat niet zo vaak het woord voerde, maar wel altijd 'het oor' van de vergadering had. Bleef tot op zeer hoge leeftijd Kamerlid. Sympathieke rechter, later rechtbankpresident in Den Bosch die als een wat vaderlijke figuur de rechtszittingen op een ontspannen manier leidde. Scherpzinnig jurist. Werd in 1901 door het district Den Bosch tot Tweede Kamerlid gekozen en was justitie-woordvoerder van de RK-fractie. Verdedigde het bestaan van de Senaat door haar te vergelijken met een beroepsinstantie in de rechtspraak. Stapte in 1929 zelf over naar de Eerste Kamer. Tevens voorzitter van de Hoge Raad van Adel.RKSP, Rooms-Katholieken, Algemeene Bond (RKSP)
in de periode 1901-1939: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer
Parlement & Politiek
Biografisch jaarboek
Sasse van IJsselt, Jhr. Mr. Alexander Oscar van
|
Oud-president Gerechtshof, lid 1e kamer St.-Gen. (R.K.); 's-Hertogenbosch. Commandeur Nederlandse Leeuw, Grootofficier Oranje-Nassau, Commandeur Oranje-Nassau. Geb. 20 april 1852 te Waalwijk. Gymnasium 's-Hertogenbosch; stud. rechtswet. Leiden; 1876 dr. utriusque iuris (Romeinsch en hedendaagsche recht); advocaat en procureur; kantonrechter-pl.v.v. 's-Hertogenbosch; rechter Roermond en 's-Hertogenbosch; raadsheer gerechtshof 's-Hertogenbosch; vice-president idem; 1924-1933 president idem; lid 2e Kamer St.-Gen.; sinds 1929 lid 1e Kamer St.Gen. (R.K.); sinds 1934 voorzitter Hoogen Raad van Adel. Publicaties: Het recht van voorpoting op den kant der openbare wegen in de Meierij van 's-Hertogenbosch (1894); Het H. Kermisgilde Haarlem (1905); De voorname Bossche huizen, 3 dln. (1910-1915); oudheidk. bijdragen in uitg. van Prov. Gen. van Kunsten en Wetenschappen in N.-Brabant; het N.-Brab. oudheidk. tijdschrift Taxandria; Bossche bijdragen. |  |
Biografisch Jaarboek : De Nederlandsche Ridderorden 1937-1938 1 (1939) 112
Brabantse biografieën
Jhr. Mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939)
rechter, politicus, historicus
|
Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt werd als eerste kind van Jhr. mr. L.B.C.L. van Sasse van Ysselt en Th.M.B. barones van Hugenpoth tot Aerdt op 20 april 1852 te Waalwijk geboren. Hij stierf op 6 augustus 1939 te Interlaken. De familie Van Sasse verhuisde al spoedig van Waalwijk naar 's-Hertogenbosch, nadat vader Van Sasse was bevorderd van kantonrechter tot auditeur-militair. Alexander Frederik Oscar groeide in Den Bosch op en ging hier naar de Rijks-H.B.S. en het gymnasium. Vanaf oktober 1870 studeerde hij rechten te Leiden. Zes jaar later promoveerde hij op stellingen in het Romeins en hedendaags recht. Deze Leidse jaren deelde Van Sasse met een aantal bekenden. Jongens uit de families Sassen, Van der Does de Willebois en Van Rijckevorsel, allen Bossche ex-gymnasiasten, studeerden daar eveneens. Ook maakte hij in Leiden kennis met studenten, die hij later, als kamerlid, opnieuw zou ontmoeten, zoals de toekomstige minister Th. van Heemskerk. Teruggekeerd in Den Bosch begon Van Sasse een succesvolle juridische loopbaan. Hij werd aangesteld tot (plaatsvervangend) kantonrechter en in 1885 tot rechter, eerst bij de arrondissementsrechtbank te Roermond, en in 1893 weer te Den Bosch. Zes jaar later volgde de benoeming tot raadsheer in het gerechtshof aldaar en in 1919 tot vice-president van dit hof. Tussen 1924 en 1933 was Van Sasse president van het gerechtshof. Zo'n loopbaan is uitzonderlijk, maar de mannelijke familieleden niet geheel vreemd. Zijn vader ging hem op vergelijkbare wijze voor en ook zijn jongere broer promoveerde in Leiden en werd uiteindelijk benoemd tot advocaat-fiscaal aan het hoog-militair gerechtshof te Utrecht. Van Sasse was in sociaal opzicht een exponent van de Bossche aristocratische elite. Na het overlijden van zijn vader behoorde hij ook tot de rijksten in de provincie Noord-Brabant.
Tijdens zijn leven te 's-Hertogenbosch was Van Sasse lid van verschillende sociëteiten: De Zwarte Arend, De Katholieke Kring en de Ridderschap in Noord-Brabant, sedert 1851 in feite een soort sociëteit. Hij was sterk betrokken bij verscheidene culturele en his-
| 146 |
|
torische organisaties in de provincie en daarbuiten. Ook was hij actief tijdens de totstandkoming van de Rooms-Katholieke Staatspartij. Van Sasse vervulde in deze organisaties diverse bestuursfuncties. Zo werd hij in 1901 secretaris van de rooms-katholieke kiesvereniging in het kiesdistrict Den Bosch, in 1913 voorzitter van de sociëteit De Katholieke Kring, in 1925 voorzitter van het Provinciaal Genootschap in Noord-Brabant en in 1934 voorzitter van de Hoge Raad van Adel. Van Sasse bekleedde vertegenwoordigende politieke functies op allerlei niveau. Hij was van 1895 tot 1919 lid van de Bossche gemeenteraad. Van 1900 tot 1929 was hij lid van de Provinciale Staten van Noord-Brabant. In 1901 werd hij tevens gekozen tot lid van de Tweede Kamer, hetgeen hij - met een onderbreking in 1918/19 - tot 1929 bleef. Dat jaar werd hij lid van de Eerste Kamer. In zijn politieke optreden stond hij, zoals verschillende andere Bossche rooms-katholieke politici - bijvoorbeeld J.M.W.E. de la Court en A.J.M.B. van Rijckevorsel - aan de zijde van Schaepman. Voor Schaepman had hij bewondering. Van Sasse was in 1892 lid van de nationale commissie ter voorbereiding van diens zilveren priestersfeest. Na Schaepmans dood richtte hij zich meer op het behoudende deel van de katholieke kamerleden. Hij vond geen aansluiting bij de sociale organisaties in de katholieke zuil, zoals de Noordbrabantsche Christelijke Boerenbond, de Sint-Vincentiusverenigingen of de werkliedenverenigingen. Hij stemde bijvoorbeeld in 1909 tegen de motie Aalberse voor verkorting van de arbeidsdag en voerde oppositie tegen de wijzigingen van het jachtrecht (1924) en het pachtrecht (1937), door confessionele coalitiekabinetten voorbereid. In beide laatste gevallen pleitte hij voor de belangen van de eigenaren van respectievelijk het jachtrecht en de grond.
Zeer actief was Van Sasse als historicus. Hij verzamelde handschriften en bijzondere uitgaven en deed geregeld schenkingen aan de bibliotheek van het Provinciaal Genootschap. Tussen 1883 en 1938 verschenen van zijn hand ruim 285 lokaal- en regionaal-historische bijdragen. Hij publiceerde vele korte schetsen over gewoonten en gebruiken, genealogische fragmenten en zomaar archiefvondsten als bladvulling in almanakken, Taxandria en het Tijdschrift voor Noordbrabantsche geschiedenis, taal en oudheidkunde. Voorts bewerkte en becommentarieerde hij verzamelingen van oorkonden, plaats-, levens- en reisbeschrijvingen. Zijn eerste grote werk
| 147 |
|
betrof Het recht van voorpoting op de kanten der openbare wegen in de voormalige Meierije van 's-Hertogenbosch (1894). Tot zijn belangrijkste publicaties behoort ook het op de Bossche schepenprotocollen gebaseerde driedelige werk De voorname huizen en gebouwen van 's-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars of bewoners in vroegere eeuwen (1910-1913). Informatief zijn de gedenkschriften die hij maakte ter gelegenheid van jubilea van verschillende Bossche sociteiten. En interessant zijn verder de artikelen over de ontwikkeling van de politieke verhoudingen in Noord-Brabant in het begin van de negentiende eeuw. Hierin speelt onder anderen zijn eigen grootvader een voorname en fraaie oppositionele rol. Slechts een enkele maal schreef hij over niet-Brabantse zaken, zoals de Beschrijving van het Heilige Kerstmisgilde te Haarlem (1905), een broederschap waarvan hij lid was. Van Sasse beschikte over een ruime kennis van Brabants verleden. Deze kennis diende om te weten, zelden om een vraagstuk te verklaren. Verdienstelijk is dat hij zich vooral op primaire bronnen baseerde en die naar moderne standaard van zijn tijd kritisch beschouwde. In een enkel geval, zoals bij zijn bijdragen over de provinciale politiek, heeft hij ook geput uit familieverhalen. Immers,
| 148 |
|
juist de correspondentie van zijn grootvader over diens politieke rol was door nabestaanden verbrand om (historisch) onderzoek te voorkomen. A.F.O. van Sasse van Ysselt kreeg een ongeval op weg naar zijn vakantieverblijf in Zwitserland. Hij stierf ongehuwd.
| 149 |
| Bronnen | |
| • | F.J. van Lanschot, Levensbericht van Jhr. mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt, in: Jaarboek Maatschappij der Letterkunde, 1941-42, 124-129 |
| • | Familiearchief Van Sasse van Ysselt, particuliere collectie te Maastricht |
| • | Chronologische lijst der geschriften van Jhr. mr. A.F.O van Sasse van Ysselt, in: Lijst van geschriften van de leden van de vereeniging tot bevordering van de wetenschap onder katholieken in Nederland 1940, 's-Gravenhage, 1941, 79-93 |
Maarten Duijvendak in ’Brabantse biografieën’ 1 (1992) 146-149
Duijvendak
Jhr. Mr. Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt
Waalwijk 20 april 1852 - Interlaken 6 augustus 1839Rechter, Tweede-kamerlid en publicist. Ongehuwd. In (pj) 1895 Provinciale-statenlid, rechter arrondissementsrechtbank en bestuurslid Provinciaal Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen. In (pj) 1910 Provinciale-statenlid, raadsheer gerechtshof, Tweede-kamerlid, bestuurslid Provinciaal Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen, secretaris r.k. kiesvereniging district 's-Hertogenbosch. | 346 |
Maarten Duijvendak, Rooms, rijk of regentesk ('s-Hertogenbosch 1990) 346
Functies
Jhr. mr. Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt
geboren te Waalwijk 20 april 1852, overleden te Interlaken (Zw.) 6 augustus 1939
Levensbericht: Handelingen en Levensberichten van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden (1942, blz. 124 vlg.), F.J. van Lanschot.
| 89 |
J.M.A. Boots, P.H.A. Calis, F. van den Heuvel en W. de Vries, Het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch 1838-1988 (1988) 89
Genealogie
Onderscheiding(en)
Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt
- Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 15 augustus 1904
- Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau, 1922
-
Stadspenning 's-Hertogenbosch (goud), 20 april 1922
- Ere- en devotieridder van de souvereine orde van Malta
- Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau
- Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw, 1939
Ridderorden
Sasse van IJsselt, Jhr. Mr. Alexander Frederik Oscar van
|
Oud-president Gerechtshof, lid. Eerste Kamer (r.k.), 's-Hertogenbosch; geboren 20 april 1852 te Waalwijk. Gymn. te 's-Hertogenbosch; stud. rechtswet. Leiden; dr. utriusque iuris (der beide rechten: Romeinsch en hedendaagsch recht) 1876; adv. en proc., kantonrechter-plaatsverv. 's-Hertogenbosch; rechter Roermond en 's-Hertogenbosch; raadsheer Gerechtshof aldaar; vice-president id.; president id. 1924-1933; lid Tweede Kamer; lid Eerste Kamer (r.k.) s. 1929; voorzitter Hooge Raad van adel s. 1934. Publicaties; Het recht van voorpoting op den kant der openbare wegen in de Meierij van 's-Hertogenbosch (1894); Het H. Kerstmisgilde te Haarlem (1905); De voorname Bossche huizen, (3 dln., 1910-1915); oudheidk. bijdragen in uitgave van het Provinciaal Genootschap van kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant; het Noord-Brabantsche oudheidkundig tijdschrift Taxandria, Bossche Bijdragen. NL3, ON2, ON3 (1922). | |
W. Baron Snouckaert van Schauburg e.a., De Nederlandsche ridderorden 1900-1936 1 (1937) 254
Wildeman
Jhr. Mr. Alexander Frederik Oscar van Sasse van YsseltGeboren te Waalwijk 20 april 1852, toegelaten tot de ridderschap van Noordbrabant 1 october 1895, achtereenvolgens rechter in de arrondissements-rechtbanken te Roermond en 's-Hertogenbosch, thans raadsheer in het gerechtshof ter laatstgenoemde plaats, lid van de 2de Kamer der Staten-Generaal, der provinciale staten van Noordbrabant en van den gemeenteraad van 's-Hertogenbosch. | |
M.G. Wildeman, De Ridderschap van Noordbrabant (1903) No. 98
Artikelen
| 1903 |
M.G. WildemanStamdeelen van Jhr. Mr. Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt.De Ridderschap van Noordbrabant (1903) No. 98 |
|
| 1905 |
RedactieJhr. Mr. Alexander Frederic Oscar van Sasse van YsseltNederland's Adelsboek (1905) 634 |
|
| 1907 |
W.J.F. JutenGenealogische Kwartierstaten van Nederlandsche Katholieken uit vroeger en later tijdBergen-op-Zoom (1907) Eerste Serie, No. 83 |
|
| 1922 |
Jhr. Mr. A.F.O. van Sasse van IJsseltIn aansluiting bij ons bericht van gisteren betreffende de viering van den 70ste verjaardag van het lid der Tweede Kamer, Jhr. Mr. A.F.O. van Sasse van IJsselt kunnen we nog het volgende mededeelen. Om 3 uur had de huldiging plaats te zijner huize door het gemeentebestuur, waar hem door den burgemeester gelijk we reeds mededeelden de gouden eere-penning der gemeente Den Bosch werd overhandigd.
De Tijd, vrijdag 21 april 1922
|
|
| 1928 |
H.J.M. EbelingIets over de rouw-en wapenborden in de Sint Janskerk te 's HertogenboschTaxandria 35 (1928) 274-277 |
|
| 1937 |
A.F.O. van Sasse van YsseltGedenkschrift van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-BrabantAlexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt, voorzitter 1926-1938
Taxandria XLIV (1937) 24-25
|
|
| 1939 |
VerslaggeverJhr. Mr. A.F.O. van Sasse van YsseltProvinciale Noordbrabantsche en 's-Hertogenbossche Courant, dinsdag 8 augustus 1939 |
|
| 1939 |
W. Snoeckjhr. mr. A.F.O. van Sasse van YsseltJaarboek voor munt- en penningkunde 26 (1939) |
|
| 1986 |
RedactieSasse van Ysselt, A.F.O. vanEncyclopedie van Noord-Brabant 4 (1986) 12 |
|
| 1992 |
M. DuijvendakJhr. mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939) : rechter, politicus, historicus
Brabantse biografieën 1 (1992) 146-149
|
|
| 2008 |
mr. G. Chr. Kokjhr. mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939)Van Raad van Brabant naar gerechtshof 's-Hertogenbosch (2008) 128-136 |
Kunstafbeeldingen
.org.jpg "body=[<b>Nummer:</b> 07498<br><b>Bron:</b> Noordbrabants Museum]")
|
Portret van jhr. mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt, 1925Piet Slager jr. (1871-1938)(olieverf op doek, 133.0 x 100.5 cm) Jhr. mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939) kleinzoon van de politicus Leopold van Sasse van Ysselt, was sedert 1893 werkzaam bij de rechterlijke macht in Den Bosch. In 1925 werd hij benoemd tot president van het gerechtshof en voorzitter van het Provinciaal Genootschap.
Het Noordbrabants Museum (inv.nr. 07498)
|
.org.jpg "body=[<b>Nummer:</b> 14773<br><b>Bron:</b> Noordbrabants Museum]")
|
Borstbeeld van jhr. mr. A.F.O. van Sasse van IJsselt, 1932Aug. Falise (1875-1936)(gegoten brons, afmetingen incl. marmer sokkel hoogte 51 cm) Noordbrabants Museum Jhr. mr. A.F.O. van Sasse van IJsselt (Waalwijk 1852-1939 Interlaken), voorzitter van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant.
Het Noordbrabants Museum (inv.nr. 14773)
|
Afbeeldingen
-
1925
/IMG_2991.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Schenking mevr. Bergé-Slager aan het Museum Slager<br><b>Vervaardiger:</b> Piet Slager<br><b>Datering:</b> 1925]")
-
1932
-
27 april 2021
-
6 augustus 1939
.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Bidprentje Alexander Frederik Oscar van Sasse van Ysselt (1852-1939)<br><b>Datering:</b> 6 augustus 1939<br><b>Bron:</b> Collectie Toine Janssen]")
/IMG_2991.org.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Schenking mevr. Bergé-Slager aan het Museum Slager<br><b>Vervaardiger:</b> Piet Slager<br><b>Datering:</b> 1925]")
Literatuur en bronnenpublicaties
Biografisch Jaarboek : De Nederlandsche Ridderorden 1937-1938 (1939) 112
Encyclopdie van Noord-Brabant 4 (1986) 12
Nederland's Adelsboek (1905) 634; (1927) 22, 524; (1931) 21; (1935) 28; (1939) 25, 552; (1940) 620; (1951) 67; (1958) 128; (1964) 131-132
Noordbrabants Historisch Jaarboek 13 (1996) 9, 61, 68; 33 (2016) 141, 147, 154
Onze Afgevaardigden (1905) 252, 253
J.M.A. Boots, P.H.A. Calis, F. van den Heuvel en W. de Vries, Het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch 1838-1988 (1988) 89
Felix Bosch, 'Steeds op de bres, waar het zijn Brabant geldt : De lokale vertegenwoordiging van jhr. A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939)' in: Noordbrabants Historisch Jaarboek 40 (2023) 111-139
Maarten van Boven, Bossche Heeren : Een biografie van het Bossche sociëteitsleven 1789-2019 (2019) 14-15, 23, 55, 61-62, 71, 91, 93, 189, 211
Margriet van Boven e.a., Noordbrabants Museum (1979) 14, 16, 27
C.J.G. Bredius, Naamlijst van de leden der rechterlijke macht (1924) 5
H.J. Dieben, Biografisch Lexicon (1928) 116-117
G.C.M. van Dijck, De Bossche Optimaten (1973) 2, 302
Klaasje Douma, De adel in Noord-Brabant, 1814-1918 (2015) 110, 118-119, 134 (afb. 2.14), 135, 239, 287-288, 297, 450-451, 476, 501, 506; Bijlage 18, 48, 50, 131-133, 136-137, 140-141, 143-144, 147, 206, 215, 219, 225
M. Duijvendak, 'Jhr mr A.F.O. van Sasse van Ysselt (1852-1939)' in: Brabantse biografieën 1 (1992) 146-149
Maarten Duijvendak, Rooms, rijk of regentesk (1990) 13, 75, 77, 78, 90, 91, 346, t8.7, t9.3
H.F.J.M. van den Eerenbeemt, Geschiedenis van Noord-Brabant (1996-1997) III. 359, 366
J.J.M. Franssen, De Bossche arbeider in zijn werk- en leefmilieu in de tweede helft van de negentiende eeuw XXXIII (1976) 34
F.J. van Gaal, Socialisme en zelfstandige arbeidersbeweging in 's-Hertogenbosch 1886-1923 (1989) 454
C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 46, 49, 50, 55, 57
M. de Haas, Bossche scholen van 1629 tot 1795 (1926) XII, XIII
A.J.L. Juten, 'Een tachtig-jarige Jhr. Mr. A.F.O. van Sasse van Ysselt' in: Taxandria (1932) 89-90
A.F.J. van Kempen, Gouvernement tussen Kroon en Statenfacties LXXVI (1988) 17
G.Chr. Kok, Van Raad van Brabant naar gerechtshof 's-Hertogenbosch (2008) 128-136, 279, 317
Charles de Mooij en Paul Kokke, De Muze als Motor : Beeldende kunst en de ontwikkeling van het moderne Brabant, 1796-1940 (1996) 82
C.J.A. van den Oord, Twee eeuwen Bosch' Boekbedrijf 1450-1650 LXII (1984) 303n
Jan van Oudheusden en Harry Tummers, De grafzerken van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch (2010) I. 11, 16, 28n, 47n, 73n, 77n, 86n, 87n, 89n, 90, 90n, 91n, 98, 106n, 127n
Redactie, 'In Memoriam Jhr. Mr. A.F.O. Sasse van Ysselt' in: Taxandria (1939) 225-240
W. Baron Snouckaert van Schauburg e.a., De Nederlandsche ridderorden 1900-1936 1 (1937) 254
M.H.M. Spierings, Het Schepenprotocol van 's-Hertogenbosch 1367-1400 LIX (1984) 62, 256, 260, 261
Varia Historica Brabantica III (1969) 116
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 237
Aart Vos, Burgers, broeders en bazen (2007) 129
M.G. Wildeman, De Ridderschap van Noordbrabant (1903) No. 98
Chris Will, Noordbrabants Museum Bezoekersgids (1987) 8
E.B.F.F. Wittert van Hoogland, Portret-album van den Nederlandsche adel (1937) LXXXIV
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |