afb.

Cunerakapel

bouwperiode: Middeleeuwen
oorspronkelijke functie: kapel, buurtkerkje en schoolgebouw
restauratie: in 1975 door architect G. Valk
beschermd: rijksmonument
locatie: Vinkel, Kaathoven 19

Hagemans

De kapel van Sint-Cunera

door Wim Hagemans

Bij de splitsing van wegen in de buurtschap Kaathoven bij Vinkel staat de middeleeuwse kapel van Sint-Cunera. De kapel, gewijd aan de beschermheilige tegen keel- en veeziekten, was aanvankelijk vooral bedevaartsoord, maar vanaf een uitbreiding in 1535 ook buurtkerkje. Van 1677 tot 1888 was de kapel schoolgebouw.
Nu wordt het monument bewoond door Hans en Arianne Brouwers.

Al meer dan 350 jaar is de kapel niet meer als kerkgebouw in gebruik "Mijn vader heeft er gewoond, m'n opa én m'n overgrootvader." Hans Brouwers is trots op het familiebezit. Maar het is bijna een godswonder dat de woning na al die jaren nog steeds duidelijk herkenbaar is als kapel.
Hans (1966) en zijn echtgenote Arianne (1967) Brouwers hebben hun woonkamer en kantoorruimte gemaakt in de eigenlijke kapel. Het moderne keuken- en slaapgedeelte bevindt zich op de plek van het vermoedelijk vijftiende-eeuwse priesterkoor aan de oostzijde, dat in 1838 is vervangen door een nieuw schoollokaal. Stap voor stap hebben zij de tot 1996 aan anderen verhuurde woning en het erf eromheen zorgvuldig opgeknapt. "Er is een paar jaar overheen gegaan. Zoiets moet je niet in enkele maanden willen doen", zegt Hans.
"Het was een mooie ruimte, maar je kon er niks mee. Het was heel doods, alles grijs", vertelt Arianne over het begin. Hans zegt: "De gevel stond 90 centimeter uit het lood. De funderingen hebben we laten opkrikken, de steunberen en gothische ramen opnieuw laten inmetselen."
De familie Brouwers liet zich adviseren door architect G. Valk, die ook in 1975 al het pand restaureerde in opdracht van Hans' vader Martien Brouwers. Arianne: "Eerst wisten we niet of we beneden zouden gaan wonen of boven." De architect adviseerde in de twee toegangsdeuren grote vierkante ramen uit te zagen. "Die kun je vanaf de weg nauwelijks zien, maar we kunnen er wel door naar buiten kijken. Dat is genoeg. Via de zes hoge ramen komt voldoende licht binnen. De lichtinval in de kapel heeft Hans verder heel slim bedacht." De ramen voorzien zowel de begane grond als de door Hans bedachte tussenverdieping van licht. De tussenetage wijkt bij elk raam met een door een balustrade afgeschermd boogje van de zijmuur. Een dertien meter lange grenen balustrade welft zich langs de verdieping, en is een kunststukje op zichzelf. Hans: "Die is in de timmerfabriek in elkaar gelijmd - honderden lijmtangen zaten erin - en in één geheel naar binnen gebracht." Hans heeft boven zijn kantoortje, dat vanuit de woonkamer iets weg heeft van een balkon voor het kerkkoor.

Bisschopsmijter

Hans en Arianne Brouwers hebben een ontwerpbureau voor landschap en tuin. De 5.000 vierkante meter grond om de kapel is geen kloostertuin of kerkhof, maar ze hebben geprobeerd ook hier in stijl te blijven. De gevel van de schuur doet in vorm denken aan een bisschopsmijter. Het metselwerk is, net als de kapel, opgebouwd uit afwisselend horizontale lagen van strekken en koppen. "De beplanting is vooral inheems, met beuk, wingerd, buxus, kastanje en hortensia."

Kruisbeeld in de keuken

Het beeld uit de kapel van H. Cunera wordt nog bewaard in de Abdij van Berne. In de woning van Arianne en Hans is niets meer uit de oorspronkelijke kapel aanwezig.
Maar een tante zat in een klooster in het Limburgse Meerssen. Daar komen de twee mooie kerkbanken aan de eettafel vandaan. Arianne: "Over de vloer hebben we lang nagedacht. Uiteindelijk vonden we in de kapel van een verzorgingshuis in Eindhoven de zwarte Dolomiet-steen, die we nu zelf ook hebben."
Er hangt een kruisbeeld in de keuken, en er staat er een op de kast in de woonkamer. Arianne en Hans Brouwers zijn van huis uit katholiek maar de zondagse gang naar een `echte' kerk is gesleten. Aan de sfeer van hun eigen kapel wilden zij echter geen afbreuk doen. Arianne: "Die nieuwe en heel oude stenen, dat heeft iets. Ook die muur die nog steeds scheef staat." Hans: "Het is een stukje van je familie. Dat is mooi. En ik kan hier met m'n werk uit de voeten. Ik kan er m'n creativiteit in kwijt."
43
Bossche Pracht 2 (2002) 42-43
Rijksmonument

Kapel

Voormalige, thans als boerderij gebruikte kapel, gesticht ter ere van St. Cunera omstreeks 1535, hersteld in 1631. Gepleisterd eenbeukig gebouw met steunberen; in de rechte sluiting een door segmentboognissen geflankeerde spitsboognis. Ellipsvormig getoogde ingang aan de zuidzijde. Inwendig beneden in de muren spaarbogen.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
THUIS

Cunerakapel in Kaathoven

Een treffend voorbeeld van de soms kleurrijke geschiedenis van laatmiddeleeuwse kapellen in Noord-Brabant is de voormalige kapel van Sint-Cunera in Kaathoven, een gehucht bij Heeswijk. Daar zou al in de 13de eeuw door de hertog van Brabant een kapel zijn gesticht.
Rond 1475 bouwde men daar een kapelletje met een driezijdig gesloten koor. Of de kapel ook toen al gewijd was aan Cunera staat nog niet vast, maar in de 16de eeuw was dit zeker wel het geval. Toen de verering steeds meer belangstellenden trok werd in 1535 aan de bestaande kapel een iets groter schip gebouwd, nog steeds in de toen in Noord-Brabant nog toegepaste laatgotische stijl.
Deze kapel werd in de oorlogshandelingen rondom het beleg van Den Bosch in 1629 verwoest maar twee jaar later weer gerestaureerd. Bij die restauratie bleven gotische kenmerken zoals spitsbogen en steunberen behouden.
Door de politieke omstandigheden kon vanaf 1637 in de kapel geen mis meer worden gelezen en in 1648 werd het gebouw definitief aan de katholieke eredienst onttrokken.
Het stond leeg tot 1678. Daarna werd het schip als schoolgebouw in gebruik genomen. De schoolmeester woonde in het koor. In 1834 is dit oude koor gesloopt en vervangen door een nieuw vierkant schoollokaal. De school werd in 1887 opgeheven; de voormalige kapel werd toen veranderd in een plaast van samenkomst voor studenten van het seminarie van Heeswijk. Later werd het een woonhuis. Op foto's is te zien hoe het gebouw het midden hield tussen een boerderij en een voormalige kapel.
Helaas heeft men bij de restauratie van omstreeks 1980 weinig oog gehad voor deze boeiende geschiedenis. Door de kapel gedeeltelijk 'terug te restaureren' en de woning die in 1834 in de plaats van het oude koor kwam geheel opnieuw vorm te geven is in feite een situatie gecreëerd die geen enkel recht doet aan de feitelijke en voor Noord-Brabant zo veelzeggende geschiedenis.
THUIS in Brabant
Afbeeldingen

ca 1973

Onbekend

Onbekend
 
Open Monumentendag
2009

Cunerakapel

Kaathoven 19 Vinkel

De gotische Cunerakapel in Kaathoven (Vinkel) dateert in aanleg uit 1535, maar werd herbouwd na oorlogsschade in het jaar van het beleg van 's-Hertogenbosch (1629). In de periode van 1675 tot 1882 deed het gebouw dienst als school met woning. Omstreeks 1800 werd het priesterkoor gesloopt. Vanaf 1882 was een boerderij in de voormalige kapel gevestigd. Door al deze functiewijzigingen wijzigde ook het uiterlijk van het kerkgebouw ingrijpend. Tijdens de restauratie in 1979-1981 is de Cunerakapel gereconstrueerd volgens gotische vormgeving: u ziet gotische spitsboogvensters met vorktracering. Het gebouw is in gebruik als woning.
Open monumentendag 2009
 

Nummeraanduiding

Nummer:19
Postcode:5383 KV
BAG-ID:1671200000003429
Perceel:NLD03-C-3295

Monument

Soort:Rijksmonument
Nummer:9435

Locatie

Google Maps
OpenStreetMap
Stad in kaart

Op deze pagina

Adresboeken
Afbeeldingen
Hagemans
Open Monumentendag
Rijksmonument
THUIS

Zie ook

cunerakapel
monumentenregister.cultureelerfgoed.nl
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |