afb. Fotopersbureau Het Zuiden (CS), 17 maart 1953
Vijfenzestig jaar geleden, op 4 en 5 mei 1946, vierde volkswijk De Pijp uitbundig de bevrijding van de Duitse overheersing. Het volksfeest was georganiseerd in Franse stijl, de wijk werd getransformeerd in Montparnasse, genoemd naar de bekende Parijse wijk. De toenmalige Lange Tolbrugstraat werd voor die gelegenheid omgedoopt tot Rue de la Pipe. Er werd zelfs een eigen koningin gekozen: Antje Glabbeek mocht zich voor twee dagen 'Kôônegin van Montparnasse' noemen. Inmiddels is de wijk verdwenen. Afgelopen zondag 1 mei vond op het Burgemeester Loeffplein een feestelijke reünie plaats vooral voor oud-bewoners van het roemruchte kwartier.Volkswijk De PijpHet Tolbrugkwartier, beter bekend als De Pijp, werd in de jaren vijftig en begin jaren zestig van de vorige eeuw helemaal gesloopt. Een door de wijk lopende tak van de Binnendieze (Marktstroom) werd gedempt. Straten met prachtige namen als Ruilebuil, Peterseliestraatje, Suikerstraat, Achter de Raam, Snijdersplein, Lange en Korte Tolbrugstraat, behoren tot de verleden tijd. Op de plaats van de gesaneerde wijk verrees moderne bebouwing op het huidige Burgemeester Loeffplein, het winkelcentrum de Arena, een ondergrondse parkeergarage, een politiebureau (inmiddels ook al verdwenen) en uitbreidingen van het Groot Ziekengasthuis. De bewoners van de oude wijk vonden allemaal huisvesting overal elders in de stad. Dit jaar is het vijfenzestig jaar geleden, dat de bevrijding in De Pijp groots gevierd werd. Ter gelegenheid hiervan organiseerde Marcel Ploegmakers (Duke Cultural Productions) op zondag 1 mei een feest op het Burgemeester Loeffplein voor oud-Pijpbewoners om terug te blikken op 1946. Het plein was in Franse sfeer aangekleed. De Komische Fanfare De Kikvorsch, op 11-11-1927 in herberg 't Pumpke aan de Hooge Nieuwstraat in de Pijp opgericht, trad op en liet onder andere muziek uit 1946 horen. Oud-bewoner Theo Heesbeen stond er met zijn prachtige dansorgel Mortier anno 1912, net zoals zijn vader 'De Lange Daan' dat in die vroegere jaren deed. De nu 91-jarige Antje van Dartel-Glabbeek mocht in 1946 het lied 'Montparnasse' vertolken, ze werd daarvoor uitgeroepen tot Koningin van Montparnasse. Op zondag 1 mei was ze de eregast. Ook de familie Dupuis ('De Rul') woonde in De Pijp. Op het feest werd het Spul van de Rul geschept uit de fraai gerestaureerde ijscokar uit 1907. Stadsherberg 't Pumpke, nu op de Parade, verzorgde de drankjes. In de etalages van de winkels aan het Loeffplein en in De Arena was in samenwerking met het Stadsarchief een foto-expositie ingericht met sfeervolle zwart-witfoto's uit De Pijp.Herinneringen uit De PijpNog steeds kun je in de stad mensen verhalen horen vertellen over de toenmalige wijk, haar bewoners en de feestelijkheden die er hebben plaatsgevonden. Ook op de reünie van 1 mei werd er wat afgepraat, over de gemoedelijkheid, gezelligheid en saamhorigheid van weleer. Heel wat handen werden er geschud en vele kusjes gegeven. Herinneringen werden opgehaald, vaak over de eigen kinderjaren. Je zag dat oud-bewoners elkaar oude foto's lieten zien, elkaar meetroonden naar andere bekenden van vroeger, adressen en telefoonnummers werden uitgewisseld. Als de Kikvorschen hun bekende liedjes speelden, gingen de beentjes van vele 80-plussers van de vloer, of ze zwierden met veel plezier mee in een polonaise. Maar er waren ook verhalen over de kleine behuizing in De Pijp met de slechte hygiënische omstandigheden (“daar stonden de openbare pisbakken en sekreten”), de ruzies en criminaliteit, de prostitutie, den èrremoei (“we hadden niets, we deelden alles”). Maar de weemoed en nostalgie overheersten toch op het zonovergoten Loeffplein.Jammer genoeg zijn die prachtige verhalen over De Pijp nog nooit opgetekend, er is ook weinig beeldmateriaal van de voormalige volkswijk in het Stadsarchief te vinden. Om hieraan tegemoet te komen deed organisator en initiatiefnemer Marcel Ploegmakers via de pers een beroep op alle oud-bewoners hun herinneringen te vertellen. Vrijwilligers van het Stadsarchief tekenen alle verhalen graag op. Ook beeldmateriaal van De Pijp (foto's, tekeningen, schilderijen, paspoorten, lidmaatschapskaarten, et cetera) is erg welkom. Het Stadsarchief hoopt dat mensen thuis nog materialen hebben en dat willen aanbieden. Enkele tientallen oud-bewoners van De Pijp hebben zich inmiddels bereid verklaard om over hun vroegere woonwijk te vertellen. Mensen die dat ook willen doen, kunnen contact opnemen met het Stadsarchief. | 15 |
1946 |
Aatje KoenLe journal de la rue de la pipeLe Montparnasse, zaterdag 4 mei 1946 |
|
1990 |
Henny MolhuysenVerhalen en legenden : EngeltjesBrabants Dagblad donderdag 25 mei 1990 |
|
1995 |
Chris KlaassensTentoonstelling over Bossche volkswijk De Pijp in StadsarchiefBrabants Dagblad dinsdag 27 juni 1995 (foto) |
|
1995 |
Chris KlaassensDe vroegste geschiedenis van de Bossche volkswijk. De Pijp tussen klooster en bordeelBrabants Dagblad zaterdag 22 juli 1995 (foto) |
|
1995 |
Wim HagemansBewoners leefden in piepkleine huisjes met weinig voorzieningen. De Pijp: Eén kraan voor vijf gezinnenBrabants Dagblad zaterdag 15 juli 1995 (foto) |
|
1995 |
Chris KlaassensDe prostitutie in de Lange Tolbrugstraat. De 'veile deernen' van de 'café chantans'Brabants Dagblad vrijdag 28 juli 1995 (foto) |
|
1995 |
Chris KlaassensBossche volkswijk organiseerde Frans feest ter ere van één jaar bevrijding in 1946. 'Heel de stad in Rue de la Pipe'Brabants Dagblad zaterdag 5 augustus 1995 (foto) |
|
1995 |
Chris KlaassensJos (Sjef) Kappé karakteristiek figuur. Een sociaal bewogen schoonschrijver uit de volkswijk De PijpBrabants Dagblad zaterdag 2 september 1995 (foto) |
|
1995 |
Wim Hagemans'Er gaan in het Tolbrugkwartier veel karakteristieke plekjes verdwijnen'. De afbraak, het einde van 'De Pijp'Brabants Dagblad zaterdag 9 september 1995 (foto) |
|
2011 |
De Pijp viert bevrijding opnieuwOp 4 en 5 mei 1946 vierde volkswijk de Pijp uitbundig de bevrijding. Inmiddels is de wijk verdwenen. Zondag 1 mei wordt het op het Burg.Loeffplein feestelijk teruggeblikt.
Wim Hagemans | Brabants Dagblad vrijdag 22 april 2011
|
|
2011 |
De koningin is eregast op LoeffpleinDe 91-jarige Antje van Dartel-Glabbeek is 1 mei eregast bij het feest van de Pijp op het Burg.Loeffplein. In 1946 werd zij uitgeroepen tot 'koningin van Montparnasse'.
Wim Hagemans | Brabants Dagblad vrijdag 22 april 2011
|
|
2011 |
Vervlogen tijden herleven in PijpIn de Bossche wijk De Pijp werd op 4 en 5 mei 1946 ter gelegenheid van de bevrijding door de bewoners een uitbundig volksfeest georganiseerd in Franse stijl. De wijk werd omgetoverd in Le Montparnasse, genoemd naar het district in Parijs. Er werd zelfs een 'eigen' koningin gekozen: Antje Glabbeek mocht zich voor twee dagen Koningin van Montparnasse noemen.
Marcel Ploegmakers | Stadsblad woensdag 27 april 2011
|
|
2011 |
Ed HupkensVervlogen tijden uit De Pijp herlevenKringNieuws 4 (2011) 15 |
|
2011 |
Bewoner stelt terugkeer 'De Pijp'op Loeffplein voor• Wat te doen met het GZG-gebied waar het ziekenhuis een paar maanden geleden is gesloten?• Bosschenaar Rob van den Bosch heeft plan ontwikkeld en gemeenteraadsleden geïnformeerd.
Wim Hagemans | Brabants Dagblad vrijdag 29 juli 2011 [pdf]
|
|
2011 |
ErwtenmanSchrijver zoekt oud-PijpersBrabants Dagblad zaterdag 13 augustus 2011 |
|
2011 |
Drinken bij De Muis, naar Sanja voor seksRond de jaren zestig werd de Lange Tolbrugstraat in Den Bosch een plek voor beton, kantoren, auto's en winkels. De Pijp verloor haar schilderachtige mensen.
Domien van de Meijden | Brabants Dagblad woensdag 14 december 2011
|
|
2012 |
Lesha BosmanBurgerinitiatief 'Mag ik mijn eigen Loefplein kiezen?' : Volksbuurt De Pijp terug in het straatbeeld of nietBossche Omroep zondag 15 januari 2012 |
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 350