A.F.A.M. Wetzer, 1 februari 2008

Drakenfontein of Draak

kunstenaar: J. Dony
datering: 1903
locatie: Stationsplein

Op 20 mei 1894 overleed de Commissaris van de Koningin jhr. mr. P.J. Bosch van Drakestein. Hij liet een legaat na van 10.000 gulden aan de gemeente 's-Hertogenbosch, tot oprichting van een fontein-monument. Door ingenieur-stadsarchitect J. Dony werd een ontwerp gemaakt dat algemeen waardering kreeg. In 1903 vond de ingebruikstelling plaats. Een draak van gedreven koper (verguld) bekroont het monument.
Bron: 's-Hertogenbosch Monumentenstad
~~~
Dit monument kwam tot stand uit de nalatenschap van jhr. mr. P.J. Bosch van Drakestein. Op 19 juli 1903 werd de fontein in gebruik genomen. Oorspronkelijk bedoeld als drinkfontein.
Bron: Als de Dag van Gisteren 1 (1987) 10
Archief
Beeldhouwkunst

Drakenfontein

30
Noten
32."Door deugd en arbeid".
33."Zij blonken uit door liefdadigheid".
34.Dit atelier werd in 1903 opgericht.
M.B. Grotens-Kos, Beeldhouwkunst in de open lucht in 's-Hertogenbosch (1988) 30-31
Bossche monumenten

Een draak bij station van Den Bosch

door Ed Hupkens

De Drakenfontein aan het Stationsplein is vernoemd naar jonkheer Paulus Jan Bosch van Drakestein. Hij was van 1856 tot 1894 Commissaris der Koning in de provincie Noord-Brabant. Bij zijn overlijden in 1894 liet hij een legaat van 10.000 gulden na aan de gemeente ’s-Hertogenbosch.

Het Stationsplein met de Drakenfontein, gezien vanuit het station. Anno 1938. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch.
Met dat geld moest de stad een fonteinmonument oprichten ter nagedachtenis aan zijn vrouw en zijn tweelingdochters. Deze tweeling was op zestienjarige leeftijd in november 1881 daags na elkaar overleden. Zijn vrouw stierf drie jaar daarna. Het monument moest de herinnering aan hen levend houden, terwijl de fontein tevens een gratis drinkwatervoorziening moest bieden aan mens en dier. Bij het uiteindelijke ontwerp van de fontein bleek dat deze voor het laatste doel niet zo geschikt was. Er werd besloten een kleine bijfontein te plaatsen, die nu verdwenen is.
Het zou negen jaar duren voordat het monument er kwam. Er werd een prijsvraag uitgeschreven, drie ontwerpen werden bekroond, maar de gemeenteraad achtte deze niet geschikt voor uitvoering. Tenslotte kreeg de stadsarchitect en directeur van de KTA (Koninklijke School voor Kunst, Techniek en Ambacht), Jules Dony, de opdracht tot het maken van een ontwerp. Zijn concept kreeg wel de algehele goedkeuring van de gemeenteraad, de Drakenfontein werd in 1903 onthuld en in gebruik genomen. Sinds januari 1996 staat het geregistreerd als rijksmonument.
Bovenaan de fontein zit een geheel vergulde, van gedreven koper vervaardigde, waterspuwende draak met rond de zuil geslagen staart en uitgeslagen vleugels. Op vier sokkels aan de onderkant bevinden zich nog vier draken die geen vuur maar water spuwen, aan de zijkant zijn nog twee waterspuwende vissen. De draak houdt het familiewapen met de spreuk ‘Virtute et Labore’ (Door deugd en arbeid) in zijn klauw. Aan de voorzijde van het monument is een allegorische voorstelling in koper afgebeeld, die herinnert aan de overleden echtgenote en tweelingdochters. Een ervan geeft een aalmoes aan een arme vrouw. Eronder staat ‘Charitate nibetant’ (Zij blonken uit door liefdadigheid). Het stadswapen van Den Bosch is aan de voorkant van de kolom in natuursteen uitgehouwen. Het doel van de fontein is in een inscriptie aan de achterzijde te lezen. Het drinkwater kwam uit een apart fonteintje, dat nu verdwenen is. De sokkel heeft overhoekse steunberen. Deze waaieren aan de bovenzijde in bladwerk rond het basement uit.
Stadsblad woensdag 19 april 2017 | 12
Oe gotte kčk daor

De drakenfontein

door Henny Molhuysen

Brabants Dagblad donderdag 14 juli 1983
Rijksmonument

Stationsplein

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004
Verhalen en legenden

Vleermuizen

door Henny Molhuysen

Brabants Dagblad donderdag 14 mei 1992
Artikelen
1983

Henny Molhuysen

Oe gotte kčk daor : De drakenfontein
Brabants Dagblad donderdag 14 juli 1983 (foto)
 
1903

Redactie

De Bosch van Drakenstein-fontein te 's Hertogenbosch
De Bouwwereld 31 (1903) 243-244
 
1903

Redactie

Monumentale fontein te 's-Hertogenbosch
Bouwkundig weekblad 32 (1903) 344-345
 
1991

Theo van Herwijnen

Commissaris Bosch van Drakenstein en de Drakenfontein
KringNieuws 101 (1991) 38-42
 
1992

Henny Molhuysen

Verhalen en legenden : Vleermuizen
Brabants Dagblad donderdag 14 mei 1992
 
1994

Jack Snackers

De draak
Een nar in beeldenrijk Den Bosch (1994) 7-8
 
1998

Wim Hagemans

Mijn vader heeft mij altijd gezegd dat ik respect voor mijn opa moet hebben. Kleinzoon beeldhouwer trots bij draak
Brabants Dagblad zaterdag 16 mei 1998 (foto)
 
1999

Redactie

'Voor Pasen moeten ze weer terug zijn in Den Bosch'. Draakjes krijgen nieuwe staarten
Brabants Dagblad vrijdag 19 februari 1999 (foto)
 
2000

Knarf

De richting van de draak : Een ingezonden pleidooi
Reflex 9 (2000) 19
 
2001

Redactie

De Bossche Draak weer spoedig op zijn troon. Maaspoortse studente Eefje Ansems werkt hard aan renovatie
De Maas- & Noordkroniek 18 (2001) 3
 
2003

Monique Brummans en Laurens Ruzius

100 jaar Drakenfontein : 'Faits Divers' uit de geschiedenis
Bossche Bladen 3 (2003) 75-78
2010

Robčrt van Lith

Drakenfontein staat voor restauratie
Brabants Dagblad woensdag 31 maart 2010
 
2015

Domien van der Meijden

Viaduct bij Draak vol betonrot.
Brabants Dagblad vrijdag 13 februari 2015 | 29
 
2015

Bus mag niet meer langs Draak

Het beton bij het viaduct van de Draak wordt van binnenuit uit elkaar gedrukt. Bus en vrachtwagen zijn er nu verboden.
Domien van der Meijden | Brabants Dagblad zaterdag 14 februari 2015 | 29
 
2015

Redactie

De Draak mist een 'kindje' dat werd vernield door vandalen.
Brabants Dagblad dinsdag 17 februari 2015 | 26
 
2015

Rug draakje beschadigd

DEN BOSCH - Het Bossche draakje van de fontein De Draak, dat zondagnacht tijdens carnaval van zijn sokkel is getrokken door vandalen, ligt op de gemeentewerf. Zijn rug is gescheurd. Deskundigen kijken hoe hij gemaakt kan worden.
Redactie | Brabants Dagblad zaterdag 21 februari 2015 | 25
 
2015

Snel herstelwerk viaduct De Draak

Het onderzoek naar het kapotte beton op het viaduct bij De Draak is volgende week klaar. Dan volgt snel herstelwerk.
Domien van der Meijden | Brabants Dagblad zaterdag 21 februari 2015 | 25
 
2018

Ronald Glaudemans

Nooit gebouwd in 's-Hertogenbosch : Een draak van een fontein
Bossche Kringen 4 (2018) 11-13
 
2020

Nik de Vries

Stad : De Draak is even weg
Bossche Kringen 4 (2020) 5-8
 
2020

Het bouwpakket van de drakenfontein

De drakenfontein ligt in stukken, op de werf. Op het eerste oog is niet te zien welk blok natuursteen van het bekende gouden monument voor het Bossche station waar hoort. De 107 jaar oude fonteinbak, pilaar, herdenkingstekst en vele frutsels krijgen een opknapbeurt. Nog een klein jaar, dan is het monument weer opgebouwd en kan de Draak weer in de hoogte glimmen.
Jos van de Ven | Brabants Dagblad zaterdag 8 augustus 2020 | Achtergronden bij het nieuws 3-5
 
2021

Nik de Vries

De Draak is terug
Bossche Kringen 4 (2021) 54
 
Geschiedenis
1894 Jhr. mr. P.J. Bosch van Drakestein, commissaris van de koningin overlijdt. In zijn testament laat hij een bedrag van tienduizend gulden aan de gemeente na, op voorwaarde dat voor dit bedrag een fontein zal worden opgericht. Ir. J.J. Dony maakt het ontwerp voor 'De Draak', die op 19 juli 1903 eerst zal worden opengesteld.
Kroniek van 's-Hertogenbosch
 
1902 Naar een ontwerp van J. Dony uit Brussel gebouwd in 1902-1903.  
Afbeeldingen
  • 1904
  • 22 september 2006
  • 14 januari 2007
  • 14 januari 2007
  • 17 juli 2020
Literatuur en bronnenpublicaties

Henk Henkes, Van den Raethuys tot Stadhuis (2016) 263

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 256

R.J.P.M. (René) Vroomen Wapens in 's-Hertogenbosch, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch (2021) 16

n: vermelding in een voetnoot