afb.

Spinhuiswal

Binnenstad Centrum

Spinhuis is een oud woord voor gevangenis.

Jaar

Naam

Bron

1882

Aanleg

1897

Spinhuiswal

RB 27-01-1897

1901

Spinhuiswal

Adresboek 's-Hertogenbosch 1901

1910

Spinhuiswal

Straatnamenlijst 's-Hertogenbosch 1910-1911

1928

Spinhuiswal

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

'Paleis' aan de Spinhuiswal dat in de smaak valt

door Henny Molhuysen

Tweehonderd jaar geleden, bij de opheffing van de vier Bossche schuttersgilden, werden hun eigendommen onteigend. Ook De Oude Schuts verloor haar bogaard aan de Sint-Jorisstraat, die zich uitstrekte tot aan de stadswallen. Op deze gronden werd in 1805 het Tuchthuis gebouwd, later gevolgd door het Huis van Bewaring. Aan het eind van de negentiende eeuw werden in gele baksteen het Paleis van Justitie en andere gerechtelijke gebouwen gerealiseerd.
De stadswal zelf was tot 1874 militair terrein en dus verboden voor Bossche burgers. Op deze wallen groeiden bomen. Van overheidswege waren deze geplant, maar bij een vijandig beleg werden zij snel gekapt. De wortels van deze bomen zouden de grond bij elkaar houden, zodat ze de stadsmuren versterkten. Toch konden deze wortels niet voorkomen dat bij het Beleg van 1629 de stadmuur ter plekke zwaar beschadigd werd. Ze werd later gerestaureerd en versterkt met het Bastion Oranje.
In 1874 verloor Den Bosch haar functie van vestingstad, werden de aarden wallen op de stadsmuren afgegraven. De stadspoorten verdwenen ook onder de slopershamer, de muren bleven gehandhaafd. Niet omdat men ze uit cultuur-historisch oogpunt wilde handhaven, maar omdat ze de opgehoogde binnenstad bijeen moesten houden. Dit hoogteverschil is nog aan de Spinhuiswal te zien: het natuurgebied Het Bossche Broek ligt enkele meters lager.
Op de voormalige vestinggronden werden wegen aangelegd om het gebied te ontsluiten. Gedeeltelijk ontstonden er aan deze wallen nieuwe huizen omdat de woningnood groot was in de stad (Noordwal, Westwal), bij bijvoorbeeld de Hekellaan werd een groot wandelgebied aangelegd en aan de Spinhuiswal werd in die tijd het gele Paleis van Justitie gebouwd. Door sommigen later 'een monstrum van architectuur' genoemd. De straat kreeg op 27 januari 1897 van de gemeenteraad haar officiële naam: Spinhuiswal, een naam die kennelijk door de Bosschenaren al geruime tijd officieus werd gebruikt.
Aan de Spinhuiswal lag eigenlijk slechts één oud gebouw: het uit het begin van de zestiende eeuw daterende Refugiehuis van de Leuvense abdij Sint-Geertrui. Dit monument was vlak vóór de Tweede Wereldoorlog gerestaureerd. Het overleefde ook deze oorlog. Anders verging het het Paleis van Justitie. In oktober 1944 rukten de geallieerden op, ondermeer via de Spinhuiswal. Omdat men vermoedde dat er zich Duitsers in het gerechtsgebouw bevonden, werd er geschoten. Daarbij raakte het Paleis van Justitie in brand en werd verwoest.
In maart 1949 werden de restanten van de voorgevel afgebroken. Op hetzelfde oppervlak, maar één verdieping hoger, werd een nieuw gerechtsgebouw gerealiseerd, dat in 1951 in gebruik werd genomen. Dit gebouw viel (en valt) bij velen in de smaak. Er werd bij de opening zelfs gesuggereerd de naam Spinhuiswal te vervangen door Paleissingel.
Nog geen halve eeuw zal het gebouw bij Justitie in gebruik blijven. Binnenkort verhuizen de gerechtelijke diensten naar het nieuwe Paleis van Justitie achter het NS-station. het grote pand aan de Spinhuiswal komt dan leeg. Wat zal de nieuwe bestemming zijn?

Brabants Dagblad donderdag 14 augustus 1997

1974	Redactie Weer acht zieke bomen weg. Parklaan en Spinhuiswal worden gereconstrueerd Brabants Dagblad dinsdag 10 december 1974 (foto)
1976	Redactie Mooiste stukje stadswal ligt er armzalig bij Brabants Dagblad donderdag 22 januari 1976
1976	Redactie Reconstructie Parklaan-Spinhuiswal-Zuidwal. Verbetering verkeer op de wallen Brabants Dagblad dinsdag 17 februari 1976
1976	Redactie Stadsbus verdwijnt uit Fonteinstraat en Kolperstraat. Parklaan-Spinhuiswal-Zuidwal ruim twee maanden afgesloten Brabants Dagblad vrijdag 19 maart 1976 (foto's)
1997	Henny Molhuysen Verdwenen stadsbeelden : 'Paleis' aan de Spinhuiswal dat in de smaak valt Brabants dagblad donderdag 14 augustus 1997 (foto)
2013	Spinhuiswal krijgt veel meer mogelijkheden Monumentaal complex aan Spinhuiswal in Den Bosch krijgt meer opties voor invulling. Robèrt van Lith \| Brabants Dagblad woensdag 13 november \| 29

Spinhuiswal 2

Spinhuiswal 2 (????)

19??	Gerechtshof

Spinhuiswal 1

Rijksmonument

Spinhuiswal 1 (????)

1928	Paleis van Justitie

  5211 JG  1..3
  5211 JG  2..2

1897

27 januari 1897

No. 29. Namen van straten
... De wal van Bastion Oranje tot Kuipertjeswal, te noemen: Spinhuiswal ...

Stadsarchief | GAHt Notulen gemeenteraad 1897 nr. 1(27.01) p. 1-47 | 42

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 42, 50, 61, 78, 91, 123, 205, 206, 231

Th. A. Wouters, Van verheffing naar begeleiding XII (1968) 203

Spinhuiswal

Binnenstad Centrum

'Paleis' aan de Spinhuiswal dat in de smaak valt

Redactie

Redactie

Redactie

Redactie

Henny Molhuysen

Spinhuiswal krijgt veel meer mogelijkheden

27 januari 1897

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina