Een rituele boomsoort

door Ed Hupkens

De naam Lijsterbesstraat werd op 21 september 1933 per raadsbesluit vastgesteld. De Lijsterbesstraat begint bij het Lariksplein en eindigt bij de Acaciasingel. Het is een relatief korte straat. De straatnaam verwijst naar de (wilde of gewone) lijsterbes (Sorbus aucuparia), een geslacht van bomen en heesters uit de rozenfamilie (Rosaceae).

De Lijsterbesstraat, gezien vanaf de Acaciasingel in de richting van het Lariksplein. Foto: Ed Hupkens

Hij komt van nature voor op het noordelijk halfrond. De boom wordt lijsterbes genoemd, omdat lijsters en andere vogels dol op de rode bessen zijn. In de zomer trekken de bloemen veel insecten en vooral wespen aan, die op het menu staan van vinken. Andere namen voor de lijsterbesboom zijn kraalboom, kwetsenbeienboom en vogelbessenboom. In Engeland noemt men hem ook wel witchwood, heksenhout, omdat hij heksen op een afstand zou houden. De wetenschappelijke naam Sorbus komt van het Latijnse werkwoord sobere = opslurpen. De soortaanduiding aucuparia is afgeleid van het Latijnse aucupium = vogelvangst. Vogelvangers gebruikten de rijpe bessen als lokaas bij de vangst van lijsterachtigen. De naam lijster betekent 'hippende vogel'.

De boom is veel gebruikt in allerlei rituelen. Het was een toverboom bij de Kelten, die hen tegen het kwaad beschermde. Zij geloofden ook dat ze melk beter konden karnen wanneer ze lijsterbesstokken gebruikten. Een Ierse legende vertelt dat de vrouw is ontstaan uit de lijsterbesboom. Vooral in Wales werd de lijsterbes als heilige boom vereerd. In de Schotse Hooglanden werd de lijsterbes gebruikt om tovenarij tegen te gaan. Boeren lieten varkens lijsterbessen eten om ziekten te weren. Schapen moesten voor hetzelfde doel onder takken van een lijsterbes doorlopen. En op 2 mei werden de vloeren van alle stallen met lijsterbestakken bedekt. In heel Europa werd de lijsterbesboom op kerkhoven aangeplant om duivels en demonen tegen te houden. De lijsterbes is zinnebeeld voor wijsheid en kracht. Bij de oude Grieken was de lijsterbes gewijd aan Aphrodite, de godin van liefde, schoonheid, seksualiteit en vruchtbaarheid. Volgens een Romeinse legende groeiden er lijsterbessen uit de bloeddruppels van een arend die met demonen vocht. Reizigers droegen in de oudheid een twijgje van een lijsterbes om zeker te zijn van een veilige aankomst.
Het hout van de lijsterbes is hard, buigzaam en elastisch. Het is bruikbaar voor meubelhout en is ook gezocht voor houtsnijwerk, keukengerei en wagenmakershout. Jonge twijgen werden gebruikt als rijshout voor oeverbeschoeiingen en de bast als looi- en kleurstof.

5

Stadsblad woensdag 14 mei 2014 | 5

Namen en aanduidingen - vaststelling van straatnamen

Besluit 28 november 1932

Overeenkomstig de hierbij behorende plattegrondteekeningen de straten en wegen te benamen als volgt:

de straat, welke in plan Hekellaan parallel loopt met de Hekellaan: Baselaarsstraat;
de meest zuidelijke zijstraat, welke de verbinding vormt tusschen de Baselaarsstraat en de Hekellaan: Van Deventherstraat;
de straten in de omgeving van den Graafschen weg: Lijsterbesstraat, Pijnappelstraat, Meidoornstraat, Abelenstraat, Sparrenstraat en Elzenstraat.

Gemeente 's-Hertogenbosch

Lijsterbesstraat 2

Lijsterbesstraat 2 (1933)

1943	G. van Laarhoven (sigarenmaker)

Lijsterbesstraat 4

Lijsterbesstraat 4 (1933)

1943	A.H.C. Faas (kellner)

Lijsterbesstraat 6

Lijsterbesstraat 6 (1933)

1943	J.J. van der Geer (rangeerder N.S.)

Lijsterbesstraat 8

Lijsterbesstraat 8 (1933)

1943	J.A. Harmse (wagenknecht) - M.P. Verhallen

Lijsterbesstraat 10

Lijsterbesstraat 10 (1933)

1943	A.G.C. de Bruijn (grondwerker) - J.L. de Bruijn (koopman)

Lijsterbesstraat 3

Lijsterbesstraat 3 (1933)

1943	Th.W. van den Heuvel (kleermaker)

Lijsterbesstraat 1

Lijsterbesstraat 1 (1933)

1943	A. de Brouwer (machinist)

  5213 TV  1.. 3
  5213 TV  2..10

Lijsterbesstraat

Hinthamerpoort

Een rituele boomsoort

Namen en aanduidingen - vaststelling van straatnamen

Besluit 28 november 1932

Op deze pagina