afb.
Regina Henriette (Gientje) Spiero
's-Hertogenbosch 20 mei 1907 - 's-Hertogenbosch 4 februari 1997 (89)
Gientje Spiero (1907). Haar verbondenheid met de Joodse staat betuigde ze door tijdens haar bezoek aan Israël een boom te planten als symbool van de groei en opkomst van het Joodse volk in een eigen staat.Alink
Bladmuziek
|
Herfst 1975, de Kerkstraat in Den Bosch. Achter de toonbank van de muziekhandel staat een oude vrouw. Haar uilenbril wekt de suggestie van encyclopedische wijsheid. “Wat mag het wezen?”, zegt Gientje Spiero. Dat is een filosofische vraag. Wat Het Wezen mag, kan of met ons voorheeft, is nog altijd onopgehelderd.Ik wil gitaarsnaren. Dat mag. Maar twee weken later knapt er een. Terug naar de Kerkstraat. Ik raak er kind aan huis. Regelmatig vertelt Gientje over de jaren 20 en 30. Soms noteert ze ongevraagd de titel van een grammofoonplaat voor me. “Muziek van vroeger.” Zo ontdek ik de beweeglijke klezmer van de Amerikaans-joodse componist Abe Schwartz. Als je zijn lied ‘Di Grine Kuzine hoort, zie je dartelende voetballers op een Bosch sportveld. Namen? Louis, Salomon en Benjamin Voltijn, de trots van BVV, dat roodzwart als clubkleuren heeft. In de jaren dertig doorzien de drie joodse broers elke buitenspelval. Maar de ergste moet nog komen. Dankzij Gientje leer ik ook de arbeidersliederen van Kurt Weill kennen. In gedachten zie ik papierwarenfabriek Cahen en capsulefabriek Lewin. Ze brengen brood en matzes op de plank. Maar de honger is in aantocht. Ik luister naar de ‘Kindertotenlieder’ van Mahler. In gedachten zie ik het plein van de nutsschool aan de Dommel, eind jaren dertig. Er is hinkelspel en diefje-met-verlos. Op de school zitten veel joodse kinderen. Enkelen zingen ‘Witte zwanen, zwarte zwanen.’ Maar naar Engeland varen zal niemand lukken. Het moet enkele jaren voor Gientjes dood in 1997 zijn geweest. Ik stap binnen. Achter de toonbank ligt bladmuziek. Links ervan een apart stapeltje. “Wat zijn dat?”, vraag ik. “Onvoltooide werken”, zegt ze. “De Achtste van Schubert, Het Requiem van Mozart.” Ik zwijg. Naast de incomplete muziekstukken ligt een grotere stapel in bruin pakpapier. Nooit de moed, nu wel: “Wat zijn dat?’ vraag ik. “Nog meer onvoltooide werken”, zegt Gientje. Ze scheurt het papier los, legt een stapel voor me. “Bladmuziek”, zegt ze. “Van 293 levens.” Ik sla het bovenste mapje open. De noten stokken al na drie bladzijden. Het leven van de Bossche kleuter Max Lievendag heeft niet langer morgen duren. Het volgende mapje is dikker, tot de notatie abrupt op bladzijde 32 eindigt. Het leven van Wilhelmina Spiero heeft niet langer mogen duren. Een van de uitvoerigste stukken telt enkele duizenden noten. Maar op bladzijde 64 begint tijdloze stilte. Het leven van Nellij Azijnman heeft niet langer mogen duren. Ik lees de namen. Sara de Winter, Bob van der Heijden, Carla Gotlieb, Alfred Kalf, Clara Nort, Max Zondervan. Ik voel de schaamte van deze stad; de schande van de wereld. “Wat mag het wezen?”, vraagt Gientje. “Een glaasje water”, antwoord ik. Ze haalt een karaf. Schenkt zelf ook in. Als de glazen elkaar raken, horen we kristal. Wij klinken op het recht van een voltooid leven. Ingekorte versie van de voordracht die ik in oktober 2016 hield bij de onthulling van de plaquette met 293 namen van Joodse slachtoffers in Den Bosch. |  |
Eric Alink | Brabants Dagblad maandag 10 april 2017
Genealogie
Stadsgezichten
Gientje Spiero van de muziekzaak: dit is mijn leven
door Paul Kriele|
Gientje Spiero, geboren op 20 mei 1907 is de dochter van musicus Simon Spiero. Pas afgestudeerd aan het Haags Conservatorium debuteerde hij in 1902 in het Bossche Stedelijk Orkest. Zijn toongevoel en muzikale aanzet gaven zo de doorslag, dat hij direct als trombonist werd aangesteld. Gientje en haar broer Bram zijn de enigen, die in de voetsporen van hun vader doorgingen in de muziek. Bram Spiero had tot zijn overlijden in 1987 in Tilburg een muziekwinkel en Gientje staat al vanaf haar vijftiende in de zaak van haar ouders aan de Kerkstraat. Mei 1987 kwamen vrienden en collegae zakenlui haar voor de deur van haar zaak feliciteren met haar tachtigste verjaardag. Over de Bossche muziekgeschiedenis kan Gientje vele noten kraken. Mijn naam staat in het bevolkingsregister ingeschreven als Henriëtte. Maar mijn joodse naam is Rasjhel wat zoveel betekent als koningin. In het latijn is dat Regina. Vandaar de roepnaam Gientje. Daarmee ben ik vernoemd naar grootmoeder van vaders kant. Kort na 1900 kwam vader naar Den Bosch waar hij een aanstelling kreeg als trombonist van het Stedelijk orkest, dat jammer genoeg in 1921 aan de bezuinigingsgolf ten onder ging. Moeder leidde vanaf 1915 de zaak aan de Kerkstraat en vader ging met zijn orkest op toernee om de studies van mijn broers te kunnen bekostigen. Barend ging naar de Medische Universiteit om voor tandarts te studeren en de andere volgde een opleiding aan het Conservatorium. Later werd vader ook nog docent aan de Gemeentelijke Muziekschool aan de Wolvenhoek. Als niet katholiek vroegen ze hem ook als tijdelijk dirigent van de harmonie van de SDAP, juist hem omdat anderen het niet aandurfden om voor een ,rooie’ harmonie te gaan staan. Als muzikale herinnering bewaar ik aan hem de ,Reginawals’ die hij speciaal voor mij schreef. En voor mijn tweelingzusje componeerde hij de ,Annapolka’. Ik kreeg al vroeg viool en pianoles van hem. Ook met de mandoline, de citer en de harmonica kon ik erg goed uit de voeten. Als jong meisje stond ik al op de planken tijdens de revue van Hein Wertenbroek. In ,Krčk as bij Faust’ kreeg ik de rol van Mephista. Dat was eind jaren twintig. Daarna deed ik vaak mee aan de Oeteldonkse matinees op zondagmiddag waarin ik dat mooie lied ,Parlez moi d'amour’ heb gezongen. Die opnamen uit 1954 hebben ze vorig jaar bij mijn tachtigste verjaardag nog aangeboden. Mijn domeinIn deze muzikale omgeving zou je verwachten dat we met enige drang in de muziek moesten doorgaan. Nee hoor, elk van de negen kinderen mocht een eigen vak kiezen. Zo begon Bram zijn muziekwinkel in Tilburg en ik kwam na een paar jaar MULO in 1921 in de zaak die ik na verloop van tijd van mijn ouders overnam. Ik voel me heerlijk in mijn domein tussen de instrumenten en de bladmuziek. Vroeger had ik er ook nog grammofoonplaten bij. Ik ben gek op de orgelwerken van Bach, de pianoconcerten van Tsjaikovski en Rachmaninov, Prokofjef en Chopin, dat zijn zo mijn lievelingscomponisten.Bij de plaatverkoop legden de maatschappijen zo'n druk op de verkoopaantallen en de genres die je moest verkopen, dat ik zei er niet mee door te willen gaan. De prijzen liepen hier en daar zo uiteen, dat ik ermee ophield. Daar kon ik niet aan meedoen. Vrolijkheid en gedienstigheid dat is mijn aard. Als je hartelijk bent komt de klant vanzelf terug. Daar hoef ik geen toneel voor te spelen in de zaak. Haar innemendheid werd op 22 mei 1987 beantwoord. Ben van Gemert organiseerde een open-luchtreceptie in de Kerkstraat. Tal van vrienden en familie, zakenlui en andere belangstellenden drukten haar even de hand. Aan het slot van de viering sprak ze gearmd met haar tweelingzus Anneke: „Ik had niet verwacht dat ik tachtig zou worden. Maar nu ik hier toch sta, zou ik er wel een paar jaar bij willen doen. Want ik kan mijn klanten niet missen. Dit is mijn leven. Als ik de zaak moest sluiten weet ik niet of er nog lang een Gientje Spiero zal zijn”. | 115 |
„Stadsgezichten” een Bosch' album (1990) 115
Artikelen
| 1990 |
Paul Kriele en Aart van WoenselStadsgezichten een Bosch albumBoekhandel Mosmans 's-Hertogenbosch (1990) 115 |
|
| 1997 |
RedactieGientje Spiero miste geen concertBrabants Dagblad woensdag 5 februari 1997 |
Bossche Encyclopedie |