body=[Geen afbeelding beschikbaar]

afb.

Henricus (Dirk) Mansvelt

's-Hertogenbosch 28 februari 1852 - Breda 24 maart 1938 (86)

Hebben ze Parijs wel gehaald?

We moeten aannemen dat Dirk Mansvelt op de Olympische Spelen in 1900 met pijl en boog heeft geschoten. Het NOC*NSF erkent hem als olympisch deelnemer. Behalve de aankondiging, ontbreekt vooralsnog elk bewijs. Liefst 5.254 schutters doen mee aan de internationale handboogsportwedstrijden, die van 27 mei tot en met 14 augustus 1900 in Parijs worden gehouden. Zes Nederlanders hebben zich hiervoor aangemeld, alle zes zijn lid van de Tilburgse club Nooit Volleerd.	12
Dirk (Henricus) Mansvelt (48) is volgens de website sports-reference.com de oudste in het complete deelnemersveld. Zijn blik is nog scherp, maar in de uitslagen vinden we Mansvelt en zijn vijf companen niet terug. Naar het scorebord van dat handboogschieten in de zomer zou wellicht nooit meer gezocht zijn als de wedstrijden niet met terugwerkende kracht olympische status hadden gekregen. De schutters zijn zich daar niet van bewust als ze op vrijdag 3 augustus naar Parijs vertrekken. Niemand die beseft aan de Olympische Spelen te gaan deelnemen. Slechts in een piepklein bericht in de Brabantse kranten van eind juli ligt de trip van Nooit Volleerd vast. 'Naar wij vernemen, vertrekken Vrijdag 3 Aug. uit Tilburg naar Parijs de heeren H. Mansvelt, F. Hegspoor, J. van Gastel, J. Stovens, P. Nouwens en J. Heerkens, allen leden van de handboogschutterij Nooit Volleerd, om Zondag 5 Aug. deel te nemen aan de internationale wedstrijden van handboogschutters te Vincennes, ter gelegenheid der Parijsche tentoonstelling.' Over hun prestaties hebben de kranten destijds niets gemeld. Volgens het boek Olympisch Oranje van Ton Bijkerk, de olympische archivaris van NOC*NSF, zijn ze alle zes in de eerste ronde uitgeschakeld. Maar hoe, op welke plaats, met welke scores? Meer is er niet bekend over de olympische avonturen van deze boogschutters. Naast Dirk Mansvelt wordt het team van Nooit Volleerd gevormd door Johannes van Gastel (geboren op 10 september 1853 te Roosendaal, overleden op 11 oktober 1928 in Tilburg), Josephus Heerkens (geboren 12 december 1866 in Tilburg, overleden op 19 november 1959 in Udenhout), Franciscus Hexspoor (geboren op 12 augustus 1861 te Heusden, overleden op 2 september 1931 te Waalwijk), Petrus Johannes Nouwens (geboren op 9 november 1866 te Tilburg, overleden op 2juni 1948 te Tilburg) en Johannes Franciscus Stovers (geboren op 8 maart 1864 te Tilburg, overleden op 25 maart 1915 te Tilburg). Eenvoudige beroepen oefenen ze uit, deze boogschutters: vuurwerker, ketelmaker, edelsmid, schoenmaker en smid. Handboogschieten is rond de eeuwwisseling een van de eerste sportieve vermaken die niet langer tot het exclusieve domein van de gegoede burgerij behoren. Het is de oudste sportdiscipline, ontstaan al in de tijd dat pijl en boog nog het belangrijkste wapen vormden. In de cafés en koffiehuizen geniet deze voorloper van het darts veel populariteit. Logisch dan ook dat boogschieten een vooraanstaande plaats inneemt bij de Spelen in 1900. De handboogsportwedstrijden strekken zich uit over de periode van 27 mei tot en met 14 augustus. Ruim 270.000 pijlen vuren ze gezamenlijk af. Plaats van handeling is het middenterrein van de oude wielerbaan van Vincennes, pal naast de zojuist gereedgekomen baan voor de wielerwedstrijden op de Spelen. Tweehonderd buitenlanders staan in de deelnemers-registers vermeld, vrijwel allemaal Belgen plus de zes leden van Nooit Volleerd. Aan welke wedstrijden de schutters van Nooit Volleerd hebben meegedaan is nog altijd onduidelijk. Het affiche voor het boogschieten op een doelwit vermeldt dat deze wedstrijden vanaf 19 juli tot en met 7 augustus zijn gehouden. 0p een doelwit mikken, het blazoen, is de meest waarschijn-	13
lijke variant waarvoor de schutters hebben gekozen. Volgens die theorie melden ze zich keurig op tijd in Parijs om nog aan de laatste fase in hun onderdeel mee te doen; zonder aantoonbaar succes. De prestaties van Nooit Volleerd geven de schutters terug in Nederland kennelijk geen aanleiding om er mee te koop te lopen. Van de club is ook weinig bekend. In 1910 meldt de krant dat Nooit Volleerd van naam is veranderd en nu Juliana heet. De club huist in de Koestraat, waar Mansvelt rond die tijd een café runt. Zes jaar later blijkt Nooit Volleerd toch nog te bestaan, nu met een thuishonk in de Molenstraat in Tilburg. Daar in de Molenstraat, in café Jacobs, is in 1960 tot opheffing van de club besloten. Is er in 1910 ruzie geweest binnen de club, gevolgd door afsplitsing? Uit de archieven van Den Bosch, Tilburg en Breda blijkt dat Dirk Mansvelt een avontuurlijk leven leidt. Zijn vader Petrus is geboren Bosschenaar (van 1821), zijn moeder Dimphina (1820) komt uit Geertruidenberg. Ze trouwen in 1840 in Den Bosch. Vader Mansvelt lijkt veranderlijk van aard. Als Dirk op 28 februari 1852 wordt geboren, is zijn vader schippersknecht. Het gezin woont dan in de volksbuurt De Pijp, in de Korte Tolbrugstraat Wijk A nummer 529. In 1859 verhuist het gezin naar Loon op Zand, vader Mansvelt is dan veldwachter van beroep. Acht jaar later komt de familie Mansvelt, met Dirk als enig kind, terug naar Den Bosch, waar ze aan het Ortheneind (het achterste gedeelte van de Orthenstraat) neerstrijken. Ruim een jaar later volgt een nieuwe verhuizing, nu naar Nieuwkuijk. Vader Mansvelt staat dan geregistreerd als arbeider. Het is volgens de bevolkingsregisters de laatste stap van de familie Mansvelt in Den Bosch. Als Dirk Mansvelt in 1900 met zijn metgezellen van Nooit Volleerd naar Parijs trekt, is schoenmaker zijn beroep en Tilburg zijn woonplaats. Enkele jaren later exploiteert hij in Tilburg een koffiehuis in de Koestraat, in het pand waar later café Spoorzicht is gevestigd. Het koffiehuis biedt niet alleen onderdak aan de handboogschutters van Nooit Volleerd, ook zijn er twee postduivenverenigingen gevestigd: De Telegraaf en Neerland's Hulp. Daar wordt ook in 1907 zijn dochter Truusje geboren. Op 24 maart 1938 overlijdt Dirk Mansvelt in Breda. Het sterfgeval wordt bij de burgerlijke stand aangegeven door Arie Otto Verbruggen, rechercheur van politie. Wie een gewelddadige dood vermoedt, heeft het mis. Op 25 maart meldt het Dagblad voor Noord-Brabant en Zeeland in een advertentie het overlijden van Henricus Mansvelt. 'In den ouderdom van 86 jaar, zacht en kalm overleden, voorzien van de H.H. Sacramenten der Stervenden.'	14

Olympische sporen in s-Hertogenbosch (2012) 12-14

2012

Henk Mees en Piet Lauwen

Dirk Mansvelt : Hebben ze Parijs wel gehaald?
Olympische sporen in 's-Hertogenbosch (2012) 12-14

Bossche Encyclopedie |