afb. Fotopersbureau Het Zuiden, juli 1938
Hooge Steenweg 15 : Den gulden Haen
architect: A.J. Hekker Cz.
bouwjaar: 1918
Luxor theater. Bioscoop. Rechts naast de bioscoop is de kledingzaak van A. Grevers van Gool te zien. En links de sigarenzaak "Insulinde" (beter bekend als Prinsen) en NV de Linge.
Stadsarchief (0001609)
Architectuur
Duthler
architect: A.J. Hekker Cz.
De voormalige Luxor-bioscoop geeft een gevel van zandsteen met Art Deco-elementen. Deze stijl van bouwen is in Nederland veel toegepast bij theaters en wordt wel de 'Tuschinskistijl' genoemd. Opvallende details zijn de gebeeldhouwde pui-omlijsting en de gietijzeren lampen. De diverse decoraties verwijzen naar verschillende culturen (Egypte, India, Japan, Griekenland). In 1991 zijn de oorspronkelijke armaturen en vlaggemasten weer tegen de gevel aangebracht. |
Architectuurgids 's-Hertogenbosch (9)
Bossche monumenten
Mix van art deco en Amsterdamse School
door Ed Hupkens
Het pand Hooge Steenweg 15 is het voormalige Luxortheater. De bouwhistorie gaat terug tot de 16e eeuw. Het van oorsprong middeleeuwse perceel strekt zich uit tot de achterliggende straat Achter de Tolbrug. In 1919 is het bovengrondse gedeelte van het gebouw afgebroken. In de plaats ervan wordt een theater met bovenwoning gerealiseerd. Het ontwerp is van de architect A.J. Hekker, zijn naam is uitgehakt aan de rechterzijde van de voorgevel. Sinds mei 2001 staat het complex geregistreerd als rijksmonument. Het voormalige Luxortheater en bioscoop is een markante mengeling van jugendstil en Amsterdamse School. Foto: Josephine Peren.Na de Tweede Wereldoorlog wordt het pand in gebruik genomen als bioscoop. Na beëindiging van de bioscoopfunctie is het gebouw herbestemd als winkel. Hierbij is het trappenhuis op begane grondniveau gesloopt. Van de voormalige toneeltoren in de achterbouw wordt de bovenste verdieping gesloopt, waardoor de achterbouw wordt verlaagd tot het niveau van de zaal. Het zadeldak hiervan wordt tot aan de achtergevel doorgetrokken. Twee insteekverdiepingen voor technische ruimtes worden verwijderd. In 1991 is de voorgevel op de begane grond gerestaureerd, waarbij de in de naoorlogse periode verwijderde lantaarnarmaturen en vlaggenmasten opnieuw zijn aangebracht. Het theater heeft een vrij smalle voorbouw, waarin de vestibule en foyer van de bioscoop waren ondergebracht. Daarachter is een breder bouwdeel, waarin zich de toneelzaal en toneeltoren bevonden. Het theater telt drie bouwlagen. Onder de voorbouw zijn delen van een kelder uit de middeleeuwse periode. De voorbouw wordt afgesloten door een plat dak. Hierachter volgen een tussenbouw met een lichtkap en een projectorruimte met plat dak, waarop nog resten zijn van een dwarsgeplaatst zadeldak. De voormalige toneeltoren aan de achterzijde is voorzien van een zadeldak. De voorgevel is uitgevoerd in natuursteen (zandsteen en graniet), de achtergevel in baksteen. De rijk uitgevoerde voorgevel heeft een open pui, met daarin twee ronde, granieten kolommen. In de pui, boven de vensters en aan de bovenzijde van de gevel zijn geometrische sierranden in de natuursteen uitgehouwen. Boven de pui is een licht risalerende, tweezijdig gesloten middenpartij. Op de eerste verdieping zijn brede vensters met schuifraam, op de tweede verdieping zijn lagere, smallere vensters met schuifraam. |
‘n Lutske Brabants zondag 29 maart 2020
Bouwhistorie
'Den Gulden Haen' of 'Int Halff Vercken' (1573)
Hooge Steenweg 15
|
De cijnsboeken geven een perceelbreedte aan van 20 voet (= 5,75 m), hetgeen iets breder is dan het huidige perceel. De linker zijmuur is gemeenschappelijk, maar wel uit twee afzonderlijke dunne muren samengesteld. Mogelijk is hier in het verleden de ruimte van de osendrup benut. De weduwe Elsbeth (van Jan Marcelis?) moet in 1520 de cijns betalen. Bij de haardentelling in 1553 wordt een andere weduwe, die van Christoffel Kemp, aangeslagen als bezitster voor vijf schouwen. Wouter Pouwels, de kruiwagenkruier huurt de kelder met een schouw. Deze is in de huidige kelder niet meer aanwijsbaar. In 1919 is het bovengrondse gedeelte van het gebouw afgebroken en vernieuwd. | 168 |
Literatuur
CB 1520 f 11v; CB 1573 f 13; HT 1553; M 64.
A. van Drunen, Mosmans
Hoogensteenweg
Van der Steen64. "Den gulden Haen". Vóór 1600. Later "Het half Varken". | 24 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Open Monumentendag
8. Luxor Theater : Hooge Steenweg 15
|
Het pand aan de Hooge Steenweg 15 is, uitgezonderd de zijgevels, in 1919 volledig nieuw gebouwd ten behoeve van het Luxor Theater. Het pand is gebouwd in een expressionistische Amsterdamse-schoolstijl. Aan de rijke natuurstenen voorgevel (Udelfanger zandsteen) is dat nog goed zichtbaar. A.J. Hekker was de architect van het ontwerp. Zijn naam is op een gevelsteen rechts in de voorgevel nog aanwezig. Het interieur heeft zijn oorspronkelijke basisvorm behouden met een gebogen stucplafond. Na de Tweede Wereldoorlog werd het pand in gebruik genomen als bioscoop, voor veel mensen een ‘plek van plezier’. Hierna volgen meerdere verbouwingen, waar-onder de sloop van de bovenste verdieping van de toneeltoren. Later is het gebouw herbestemd tot winkel. In 1991 is de voorgevel gerestaureerd, waarbij de smeedijzeren armaturen van de lantaarns ter weerszijden van de ingang zijn aangebracht. | 12 |
Magazine Open Monumentendag 2019 | 12
Rijksmonument
Hooge Steenweg 15
InleidingHet theater met bovenwoning, is gelegen aan de oostelijke zijde van de Hooge Steenweg in de binnenstad vanOmschrijvingHet theater is opgebouwd uit een vrij smalle voorbouw, waarin de vestibule en foyer van de bioscoop waren ondergebracht, met daarachter een breder bouwdeel, waarin zich de toneelzaal en de toneeltoren bevonden. Het theater telt drie bouwlagen. Onder de voorbouw waarschijnlijk nog (delen van) de kelder van een middeleeuws pand. De voorbouw wordt afgesloten door een plat dak. Hierachter volgen een tussenbouw met een lichtkap en een projectorruimte met plat dak, waarop nog resten van een dwarsgeplaatst zadeldak. De voormalige toneeltoren aan de achterzijde is voorzien van een zadeldak. De voorgevel is uitgevoerd in natuursteen (zandsteen en graniet), de achtergevel in baksteen.De rijk uitgevoerde voorgevel heeft een open pui, waarin een tweetal ronde granieten kolommen. In de pui, boven de vensters en aan de bovenzijde van de gevel zijn geometrische sierranden in de natuursteen uitgehouwen. Boven de pui een licht risalerende, tweezijdig gesloten middenpartij. Hierin op de eerste verdieping brede vensters met vast kalf en schuifraam, op de tweede verdieping lagere, smallere vensters met schuiframen. Aan weerszijden van de middenrisaliet smalle vensters met schuiframen, ter hoogte van de eerste verdieping met vast kalf. Op de tweede verdieping een tweetal smeedijzeren vlaggenstokhouders. Boven de pui op de begane grond twee smeedijzeren lantaarnarmaturen. De achtergevel bestaat uit een in de naoorlogse periode verlaagde bakstenen topgevel. Op de begane grond twee (oorspronkelijk vier) achteringangen, voorzien van moderne deuren (oorspronkelijk dubbele deuren). In het midden twee drielichtsvensters op de plaats van de voormalige deuren. Ter hoogte van het toneel een grote dubbele deur. Hierboven, t.p.v. de voormalige insteekverdieping boven het toneel een tweetal licht uitkragende, tweezijdig gesloten erkers, met hiertussen een klein balkon met smeedijzeren sierhek. Aan de beide uiteinden van de achtergevel twee smalle, verticale muurnissen, waarin smalle hoge vensters, voorzien van diagonale, ruitvormige raamroeden. In de verlaagde geveltop twee niet oorspronkelijke, smalle hoge éénruits vensters. Het inwendige van het voormalige theater is door de naoorlogse verbouwingen deels gewijzigd: de oorspronkelijke indeling van de voorbouw met hal, vestibule, kassaloket op de begane grond en foyer met buffet op de eerste verdieping is niet meer herkenbaar. Het trappenhuis in de hal is ter hoogte van de begane grond verwijderd. In de lichtkap zijn nog restanten van het trappenhuis op de verdieping en de oorspronkelijke toiletruimten aanwezig. Van de bovenwoning op de tweede verdieping is de oorspronkelijke dispositie nog grotendeels gehandhaafd. De voormalige theaterzaal wordt afgesloten door een gebogen stucgewelf, waarin gebogen neon-buizen, waarschijnlijk daterend uit de jaren vijftig van de 20ste eeuw. In de wanden van de zaal rondboognissen. In de voormalige zaal is het balkon nog aanwezig. Ook de oorspronkelijke interieurafwerking is op diverse plaatsen nog aanwezig. Hiervan zijn onder meer van belang: panelen in de nog resterende trapbalustrades t.p.v. de eerste verdieping, tegellambris in de op het trappenhuis aansluitende gang en de toiletruimten op de eerste verdieping, in de bovenwoning houten lambriseringen, trap, geprofileerde deuromlijstingen, voorts de vensterbanken, schouw en het stucplafond in de woonkamer. In de voormalige zaal is het gebogen stucplafond met ronde ontluchtingskanalen nog aanwezig, rondboognissen in de zijwanden. Paneelbetimmeringen tegen de wanden van het balkon. WaarderingHet voormalige theater is van algemeen belang. Het theater heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling: het theater vormt een goede illustratie van het toenemende belang van culturele voorzieningen in 's-Hertogenbosch als gevolg van de toegenomen welvaart in het begin van de 20ste eeuw. Voorts is het pand van belang als illustratie van de ontwikkeling van het bouwtype theater. Het voormalige theater is van belang vanwege de markante mengeling van Art Deco- en Amsterdamse School-elementen, vanwege de rijke detaillering in deze stijlen en vanwege het bijzondere materiaalgebruik, m.n. de rijke toepassing van natuursteen in de voorgevel en baksteen in siermetselverband in de achtergevel. Het theater bezit ensemblewaarde vanwege het belang van dit beeldbepalende pand voor het aanzien van de binnenstad. Het theater is tot slot van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 1976 |
RedactieBioscoop niet rendabel meer. Luxor Theater gaat per 1 sept. sluitenBrabants Dagblad maandag 17 mei 1976 (foto) |
|
| 1996 |
RedactieKledingwinkel The Sting wil historisch pand aan Hooge Steenweg Den Bosch ingrijpend verbouwen. Einde dreigt voor oude bioscoopzaalBrabants Dagblad zaterdag 19 oktober 1996 (foto) |
Adresboeken
Hooge Steenweg 15
M 64
Hoogen Steenweg C 410 (????)
| 1865 | H.J.G.J. Maas Geesteranus (1e luitenant bij het 4e regement dragonders) - A.B. van der Steen (firma wed. W. v.d. Steen) kaarsenfabrijkant en winkelier in koloniale waren |
| 1875 | A.B. van der Steen (firma wed. W. van der Steen) kaarsenfabrijkant, winkelier in kolonialewaren, en lid van den gemeenteraad |
Hoogen Steenweg C 435 (1880)
| 1881 | A.B. van der Steen (firma wed. W. van der Steen, kaarsenfabriekant, winkelier in kolonialewaren en lid van den gemeenteraad) |
| 1908 | fa. wed. W. van der Steen (in koloniale waren) - W.B.J. van der Steen (koopman) |
Hooge Steenweg 15 (1909)
| 1910 | W.B.J. van der Steen (in koloniale waren) |
| 1928 | Luxor Theater - M.A.P.J. Martens - P.C.H. Martens |
| 1943 | E.J. Boonstra (filmoperateur bioscoop) - Luxor Theater |
| 1948 | Luxor Theater (theater en bioscoop) |
| 1965 | Luxor Theater |
Afbeeldingen
-
15 september 2010
-
15 september 2010
-
21 juli 2020
-
25 augustus 2021
/hooge steenweg 15.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Zonder titel<br><b>Fotograaf:</b> A.F.A.M. Wetzer<br><b>Datering:</b> 25 augustus 2021<br><b>Nummer:</b> IMG_3384]")
Bossche Encyclopedie |