afb. P. van Galen
Papenhulst 1
Kweekschool Concordia
Bossche monumenten
Kweekschool Concordia en H. Hartmulo
door Ed Hupkens
In het kolossale schoolgebouw aan de Papenhulst 1 waren de kweekschool voor meisjes Concordia en de mulo van het Heilig Hart ondergebracht. Het neogotische pand werd in 1910-1911 gebouwd naar ontwerp van de architect W.Th. van Aalst. Het complex sluit in de Choorstraat aan bij de kloostervleugel van het vrouwenconvent Dochters van Maria en Joseph, ook wel bekend als de Zusters aan de Choorstraat. Sinds mei 2001 staat het geregistreerd als rijksmonument. Kweekschool Concordia en de H. Hartmulo waren gehuisvest in dit complex aan de Papenhulst. Anno 1922. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0031177.De gevels zijn opgetrokken in baksteen, met spekbanden in witte geglazuurde bakstenen en profielstenen rondom de venster- en deuropeningen. De plint en cordonlijsten zijn van hardsteen. De voorgevel wordt afgesloten met een boogfries met driepassen, waarboven een houten gootlijst op klossen. Op de hoeken en in het midden van de gevels aan de Papenhulst en de Choorstraat zijn risalieten met topgevels. In de meest linkerrisaliet bevindt zich de ingang van de voormalige mulo, in de middenrisaliet de toegang van de kweekschool. Beide ingangspartijen worden gevormd door een portaal, afgesloten met een segmentboog, waarin een vleugeldeur met panelen en sierroosters. Het bovenlicht is getoogd met kleine roedenverdeling. De voorgevel heeft rechtgesloten vensters onder segmentvormige ontlastingsbogen. Hierin zitten T-ramen met onder- en bovenlichten. Inwendig toont het complex nog in hoofdlijnen de oorspronkelijke indeling. Achter de hoofdingang van de kweekschool is een ruime centrale hal. Die geeft toegang tot de over de gehele breedte van de vleugel langs de Papenhulst lopende centrale gang. In het interieur zijn nog enkele oorspronkelijke elementen bewaard gebleven: in de centrale hal een terrazzovloer met mozaïekrand, een tegellambrisering met rode sierrand, een sokkel in groen geglazuurde baksteen. In de gangen bevinden zich paneeldeuren met geprofileerde deuromlijstingen, in de trappenhuizen granieten trappen met een balustrade met siersmeedwerk. Voor de hoofdgevel aan de Papenhulst is een smeedijzeren sierhek. | 17 |
Stadsblad woensdag 18 juli 2018 | 17
Rijksmonument
Papenhulst 1
InleidingHet bij het klooster aan de Choorstraat behorende schoolgebouw, waarin de kweekschool "Concordia" en de MULO-school van het Heilig Hart waren ondergebracht is gesitueerd aan de westelijke zijde van de Papenhulst en de hoek Papenhulst - Choorstraat. Het grootschalige schoolgebouw werd in 1910-1911 gebouwd, naar ontwerp van architect W. Th. van Aalst. Het gebouw toont de vormentaal van de rationalistische Neo-Gotiek. In de Choorstraat sluit het schoolgebouw aan op de eveneens door Van Aalst gebouwde kloostervleugel. In de Papenhulst grensde het gebouw voorheen aan het Noviciaat van het klooster, dat in 1987 is gesloopt (?).OmschrijvingHet schoolgebouw heeft een globaal L-vormige plattegrond, met een afgeschuinde noordoostelijke hoek. De drie meest westelijke traveeën van de korte vleugel aan de Choorstraat tellen aan de voorzijde drie bouwlagen onder een plat dak met voorschild, aan de achterzijde vier bouwlagen onder een plat dak. Het zuidelijke gedeelte van de kweekschool en de Mulo is drielaags onder plat met schilden, gedekt met leien. Dakkapellen in het voor- en achterschild. Aan de achterzijde twee trappenhuizen in de vorm van torenachtige uitbouwen onder een schilddakje, gedekt met leien en bekroond met sierhek. Gevels opgetrokken in baksteen, met spekbanden in witte geglazuurde bakstenen en profielstenen rondom de venster- en deuropeningen. Hardstenen plint en cordonlijsten. Sierankers. De voorgevel wordt afgesloten door een boogfries met driepassen, waarboven een houten gootlijst op klossen. Op de hoeken en in het midden van de gevels aan de Papenhulst en de Choorstraat risalieten met topgevels. In de middelste topgevel van de gevel aan de Papenhulst een klimmende tandlijst. In de meest linkse risaliet de ingang van de MULO, in de middenrisaliet de ingang van de kweekschool. Beide ingangspartijen worden gevormd door een segmentboog afgesloten portaal, waarin een vleugeldeur met panelen en sierroosters. Getoogd bovenlicht met kleine roedenverdeling. De voorgevel heeft rechtgesloten vensters onder segmentvormige ontlastingsbogen. Hierin T-ramen met onder- en bovenlichten, beide met kleine roedenverdeling. In de topgevels, ter hoogte van de zolder twee kleine, rechtgesloten vensters. De sober uitgevoerde achtergevel is voorzien van rechtgesloten vensteropeningen, waarin T-ramen met boven- en onderlichten, waarin een kleine roedenverdeling. Hierboven segmentvormige ontlastingsbogen. In het midden van de achtergevel twee torenachtige uitbouwen voor de trappenhuizen, waarin grote vensters met glas-in-lood, op de begane grond en eerste verdieping rechtgesloten, op de bovenste verdieping getoogd. De gevels worden ter plaatse van deze trappenhuizen afgesloten door een segmentboogfries. Tussen de trappenhuizen een drielaagse uitbouw onder plat, waarin kantoortjes en personeelsvertrekken. Links, respectievelijk rechts van de trappenhuistorens eveneens een drielaags uitbouw onder plat, waarin ter plaatse van de toiletten smalle, verticale rechtgesloten vensters met glas-in-lood. Inwendig toont het schoolgebouw nog in hoofdlijnen de oorspronkelijke indeling. Achter de hoofdingang van de kweekschool een ruime centrale hal, die toegang geeft tot de over de gehele breedte van de vleugel langs de Papenhulst lopende centrale gang. Deze gang ontsluit de een viertal (op de bovenverdieping een vijftal) tegen de voorgevel gesitueerde leslokalen en een aantal kantoortjes, dienstvertrekken, toiletblokken en twee ruime trappenhuizen tegen de achtergevel. Geheel rechts op de begane grond twee grote vertrekken voor het voormalige gymnastieklokaal en de studiezaal. De hoofdingang van de MULO komt uit op een haaks op de schoolvleugel gesitueerde, smallere gang. Links hiervan een tweetal lokalen. In het interieur resteert nog een groot aantal oorspronkelijke elementen. Hiervan zijn onder meer van belang: in de centrale hal een terrazzovloer met mozaïekrand, een tegellambrizering met rode sierrand, links een sokkel in groen geglazuurde baksteen; in de gangen een terrazzovloer met mozaïekrand, tegellambrizering met sierrand, paneeldeuren met geprofileerde deuromlijstingen; in de trappenhuizen granieten trappen met een balustrade in siersmeedwerk, bevestigd aan stalen I-balken, (delen van) tegellambrizering, eenvoudige glas-in- loodramen; in de lokalen houten vloeren, in een aantal lokalen en in de gang op de tweede verdieping wandkasten met paneeldeuren. Voor de hoofdgevel aan de Papenhulst een smeedijzeren sierhek.WaarderingDe kweekschool "Concordia" en de MULO van het "Heilig Hart" zijn van algemeen belang. Het schoolgebouw bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de geschiedenis van de katholieke congregaties en hun onderwijstaak in 's-Hertogenbosch. Het grootschalige gebouw, behorend bij het klooster aan de Choorstraat is voorts van belang als illustratie van de typologische ontwikkeling van het schoolgebouw. Het object bezit architectuurhistorische waarde als voorbeeld van de Neo-Gotiek, karakteristiek voor de gebouwen van katholieke scholen en instituten rondom de eeuwwisseling. Verder bezit het schoolgebouw architectuurhistorische waarde door de plaats die het inneemt binnen het oeuvre van architect W. Th. van Aalst. Het object heeft ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het kloostercomplex van het Liefdesgesticht "In Omnibus Charitas", dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is en vanwege het belang van het schoolgebouw voor het aanzien van de door kloosters en katholieke scholen en gasthuizen gedomineerde wijk ten zuidoosten van de Sint Janskathedraal. Het schoolgebouw is tot slot van belang vanwege de gaafheid. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Adresboeken
Papenhulst 1
Papenhulst F 109 (????)
| 1865 | H.J. van Kempen (winkelier in kruidenierswaren en broodslijter) - wed. Peeters (waschster) |
| 1875 | J. van Alphen (partikulier) - H.J. van Kempen (winkelier in kruideniersw.) |
Papenhulst F 111 (1880)
| 1881 | H.J. van Kempen (winkelier in kruidenierswaren) |
| 1908 | F.J. Merkx (timmerman) - P. Roussel (agent levensver. mij.) |
Papenhulst 1 (1909)
| 1910 | J.F. Broekman (r.c. pr. rector der carmelitessen) |
| 1928 | Bijz. Meisjesschool |
| 1936 | R.K. Kweekschool 'Concordia' - R.K. U.L.O.-school |
| 1960 | R.K. Kweekschool voor meisjes |
| 1975 | R.K. Bijzondere meisjesschool |
| 1985 | Pedagogische Akademie Mariënburg/Concordia (havo) |
Bossche Encyclopedie |