afb. A.F.A.M. Wetzer, 10 mei 2005
Kruisstraat 37
De Twee Snoeken
Dit monumentale pakhuis De Twee Snoeken heeft aan twee straten een inrijpoort. De hoofdingang is in de Kruisstraat, maar het pand loopt helemaal door naar de Karrenstraat en heeft ook daar een ingang (naast Karrenstraat 34). De beide voorgevels dateren uit 1765 en 1815, maar in het pand bevinden zich nog 15e-eeuwse fragmenten. Oorspronkelijk bestond het gebouw uit twee aparte huizen, die ruggelings tegen elkaar waren gebouwd, ze zijn in de periode 1600-1650 met elkaar verbonden. De kelder aan de Kruisstraat is 17e eeuws.
's-Hertogenbosch binnen de Veste (2001) 58
Bouwhistorie
'De Sleutel'
Kruisstraat 37
|
Ook dit pand wordt in het cijnsboek van 1520 niet vermeld. In het cijnsboek uit 1573 worden achtereenvolgens Willem van Vechell, de kramer Jan Symons en de zeepzieder Gijs Adriaens belast met een hertogcijns van 12 penningen oud geld voor een perceel van 28½ voet (= 8,20 m). Dit is ruim 2 m breder dan het pand. Kijken we echter naar het perceel Karrenstraat 38, waarmee het in verbinding staat, dan zien we dat voor dat pand in 1520 eenzelfde bedrag van 12 penningen staat genoteerd. In 1573 wordt het huis niet vermeld. De maat van 28½ voet is precies de breedte van het perceel aan de Karrenstraat. Ook hier | 420 |
|
moet dus sprake zijn van een verdeling van het erf tussen 1520 en 1573. De balklagen, voorzien van sleutelstukken met peerkraalprofilering, wijzen op een bouw in de eerste helft van de 16de eeuw. Op de eerste verdieping heeft een houtskeletconstructie gezeten. Dit was niet het geval in het veel bredere gedeelte aan de Karrenstraat. Mogen we hieruit concluderen dat de zolder van Kruisstraat 37 voor opslag van zware zaken was bedoeld? De kapconstructie is voorzien van een timmermansteken dat toebehoort aan Dirk Diricks van Lith, een meestertimmerman, die we kennen van de bouw van het Kruithuis in het begin van de 17de eeuw. Bij het aanbrengen van de kap is het houtskelet onder de zolderbalklaag verwijderd en zijn er houten consoles met een ojiefprofilering voor in de plaats gekomen. In de kap zijn hergebruikte eiken regels en stijlen aangetroffen die behoren tot een pui uit de 17de eeuw. Heeft de verbouwing die reeds binnen een eeuw na de bouw heeft plaatsgevonden te maken met een wijziging van de functie? Ook de ribloze kruisgewelven in de kelder dateren uit de 17de eeuw. De kelderruimte zelf kan ouder zijn. Aan de straatzijde bevinden zich twee kelderlichten. Volgens een aantekening op een tekening uit een bouwdossier van 1952 is er onder de keldervloer nog een ruimte aanwezig. Hebben we hier te maken met een beerkelder, of met de weergangsbogen van de stadsmuur? De voorgevel is op de voormalige stadsmuur gefundeerd. | 421 |
Literatuur
CB 1520 f 46v; CB 1573 f 50; M 612; Van Drunen 1986, 218-223.
A. van Drunen, Kelder
|
Kelder ingericht als werkruimte. |
Open Monumentendag 1993
Meimaand - Monumentenmaand
|
Oorspronkelijk waren dit twee huizen, hetgeen nog duidelijk te zien is aan de gewelven van de kelders. Het gedeelte in de Karrenstraat heeft een tongewelf, in de Kruisstraat een ribgewelf. Wanneer het huis precies gebouwd is, is niet met zekerheid vast te stellen. Waarschijnlijk dateert het uit het eerste kwart van de 17e eeuw. Deze veronderstelling is gebaseerd op de zgn. timmermanstekens, bij de restauratie in de kap gevonden, en die gelijk zijn aan die welke men in de kap van het Kruitjuis heeft aangetroffen. Aangezien dit laatste pand door de stedelijke overheid werd gebouwd, is veel informatie hierover te vinden in de stadsrekeningen. In deze rekeningen wordt vermeld dat het timmerwerk in het Kruithuis is verricht door Dirk Dirkzoon van Lith. Gezien de overeenkomst van de tekens mag men aannemen dat hij ook het timmerwerk in het pand De Twee Snoecken heeft verzorgd. Uit de konstructie van de kap blijkt dat het huis vroeger een leien dak heeft gehad. In de tweede helft van de 18e eeuw, is het voorgedeelte van het huis in de Karrenstraat verbouwd. Getuige de gevelsteen boven de poort van het pand in de Kruisstraat, heeft in 1815 ook hier een grote verbouwing plaats gehad. De jongste restauratie van beide panden, door architectenbureau Wijnen, is in april 1977 voltooid. |
Meimaand - Monumentenmaand
Mosmans
Kruisstraat
Wertenbroek, (pakhuis)612. "De Sleutel". Ook "De twee Snoeken" anno 1632. Was een tijd lang Enteprôt. De vrachtwagens reden aan dezen kant in, en konden er in de Karrenstraat weer uit. | 46 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Rijksmonument
Kruisstraat 37
|
Pakhuis de Twee Snoecken, 1765 volgens sluitsteen in de ingangsboog. Een geheel vormend met Karrenstraat 38 en hetzelfde van architectuur: rondbogige hijsgaten met luiken; in zijtraveeen vensters met kleine roedenverdeling; schilddak. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| ? |
Noud VerhoevenSluimerende historie ten leven gewekt. Oude binnenstadskelder aan Kruisstraat wordt bierkelderHet Stadsblad 1974? (foto) |
|
| ? |
Peter van SparrentakWekelijkse lounge- en dansavonden in Basement. Loungen en dansen in Basement café BoudewijnKrantenknipsel ? |
|
| 1974 |
RedactieBierkelder, restaurants en recreatieve ruimten. Pand 'De Twee Snoeken' wordt gerestaureerdBrabants Dagblad donderdag 4 april 1974 (foto's) |
|
| 1977 |
William D. Kuik, Tom SendersDe twee snoeken. Een historisch verhaalArchitectenbureau Wijnen ('s-Hertogenbosch 1977) |
|
| 1977 |
RedactieDoor restauratie van pand en verschijnen van boek. 'De Twee Snoeken' herlevenBrabants Dagblad donderdag 13 oktober 1977 (foto) |
Adresboeken
Kruisstraat 37
Kruisstraat B 280 (1880)
| 1908 | Th.A.C. van Ham (coiffeur) |
Kruisstraat 37 (1909)
| 1910 | Waardenbroek Pakhuis van J. van |
| 2005 | ? (De Truffel) restaurant |
Literatuur en bronnenpublicaties
Hans Boselie en Peter-Jan van der Heijden, Bossche monumenten in beeld (1975) 52
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |