Het huis Kruisstraat no. 1

Dit huis wordt door de Gebroeders Mosmans in hun hiervoren reeds aangehaald werk genoemd de Blaasbalg, doch dit is het niet. De Blaasbalg was het daar naast staand huis, dat Wouter en Clara, kinderen van Henrick Wouterszn van Cueringhen, 21 Januari 1606, als wanneer het werd gezegd te staan aan de straat, tendens a ponte dicto des Abtsbrugge versus forum piscium, tusschen het huis, genaamd het Torcxhooft 1), Vischmarktwaarts ex uno latere en een ledig erf van Philips Sanders Christoffelszoon, gelegen in de richting van het Minderbroederklooster, ex alio latere, verkochten aan Peter, zoon Nicolaas Peterszn, hoedenmaker (pilifex), wiens zoon Nicolaas het 13 December 1633 (Reg. n° 336 f. 100), als wanneer het gezegd werd te staan tusschen dat van Daniel Danielszn van Esch aan de eene zijde en het erf van het convent der Minderbroeders te den Bosch aan de andere zijde, verkocht aan den kramer Jaspar, zoon van wijlen Hendrick Peterszn.

Het hier bedoeld huis, Kruisstraat n° 1, was dat waarvan Barbara Bacx weduwe van mr. Jacob Proening van Deventher in 1572 bij gerechtelijke uitwinning eigenares werd, als wanneer het werd gezegd te staan achter het Minderbroederklooster

Frans Blom, koopman, controleur van de fortificatiën in den Bosch en commissaris van de monsteringen van die stad en hare forten, en mr. Johan Gans, pensionaris van den Bosch, kochten 31 Augustus 1641 van den Raad van State (Reg. n°. 384 f. 677) o.a. het dikwerf bedoeld klooster en daardoor ook gezegde vacua hereditas seu ortus. Een dier koopers zal daarna op dat erf het huis gebouwd hebben, waarvan de rede was bij de verdeeling, welke den 13 Juni 1653 (Reg. n°. 538) tusschen Maria Sprongh 2) weduwe van genoemden Frans Blom en mr. Johan Gans voornoemd plaats had van huysen, landen etc. soo ten Minnebroers, Preeckheeren, Geertruyden, Achter het Klooster van de Tolbrugge en de andere, en dat was dat, hetwelk alstoen genoemd werd het huys daer den pensionaris Berensteyn in woont; het werd daarbij aan genoemde weduwe toebedeeld o.a. onder deze bepaling: ende alsoo het saeltgen off kamerken, staende over het water van de Diese van het huys voormelt, daer Berensteyn inwoont, voor een gedeelte is betimmert ende komende voor het huys, by den Geweldiger bewoont, soo sal hetselue, in sulcke forme als het jegenwoordich staet, mogen blyven met de gerechtkheyt om terselver breete tot aen de straet te mogen timmeren. Van genoemde weduwe of wel, wat het meest waarschijnlijk is, van hare kleindochter, Henrietta Maria Blom, dochter van haren zoon Nicolaas Blom en Elisabeth Wylde, erfde dit huis Leonora Wylde; zij huwde in 1681,

Zijne vrouw was afkomstig van Luik en heette Maria Agnes Burette; hij was met haar 9 Mei 1716 te den Bosch ondertrouwd en verwekte bij haar verscheidene kinderen, van wie een 17 Juni 1718 in het R.K. bedehuis van St Jan te den Bosch gedoopt werd en daarbij de voornamen Aldegundis Beatrix ontving; wellicht was zij dezelfde als Beatrix Elisabeth de Hee, die met hare zuster Maria dit huis van hem erfde; deze gezusters kochten daarbij van Johannes en Hendricus Wartenberg, zonen van Gerardus, 9 Mei 1783 (Reg. n° 601 f. 182) aan het huis, dat als gezegd de Blaasbalg heette en nu genummerd is Kruisstraat 3 5) ; deze beide huizen kwamen ten slotte alleen aan Beatrix Elisabeth de Hee, van wie ze erfde Jean Charles de Meester, woonachtig te St. Truijen; deze verkocht ze 8 Mei 1804 aan Victor Andreas van Rijckevorsel, wijnkooper te den Bosch. 6)

Genoemde Victor Andreas van Rijckevorsel speelde in den Bosch eene groote politieke rol, daar hij aldaar na 1820 het hoofd was van de gouvernementeele partij 7). Hij stierf kinderloos op zijn buitengoed Beukenhorst onder Vught 2 Augustus 1855. Zijne erven verkochten in 1866 de beide laatst bedoelde huizen aan Auguste van Lanschot, oud-agent der Nederlandsche Bank te den Bosch, den kleinzoon van Franciscus van Lanschot en Jacoba Catharina van Rijckevorsel, die de dochter was van Augustinus Tilmanus en Maria Barbara van Leempoel.