afb.

Vughter Poort (ca 1400 - 1890)

Heetmanplein

Deze poort van de tweede ommuring met uitbreiding, ook wel Pickepoort genoemd, stond tussen Sonneveld en de Molenberg. Omstreeks 1890 kijken we hier naar de binnenzijde van de Vughterpoort ofte wel de Pieckepoort. De oorspronkelijke Vughterpoort werd gebouwd volgens Van Oudenhoven in 1461 en volgens Van Heurn honderd jaar vroeger. Bij het beleg van de stad in 1629 werd de poort zwaar beschadigd. In 1729 werd zij herbouwd en kwam er toen uit te zien, zoals op deze ansicht. De eerste Vughterpoort is vooral bekend geworden door de plichtsbetrachting en moed, die haar oude portier Marcelis Jochems in 1585 toonde bij de mislukte aanslag van Hohenlohe. De herbouwde poort werd rond 1890 gesloopt.
's-Hertogenbosch in oude ansichten deel 2 (1975) 125
Archeologisch onderzoek

Archeologisch onderzoek Pieckepoort van start

Gemeente 's-Hertogenbosch, 1 maart 2016
Benaming

Vermelding

  • 1399. Pickepoerte. Inventaris der Archieven van de Stad 's-Hertogenbosch 1 (1866) 4
  • 1643. Vuchter Poort. Kaart 's Hertogenbos (ca 1634) Uit: Guicciardini, Belgicae, 1635
  • 1645. Vuchter Poort. Kaart Silva Ducis Gallis Bois le Duc German sHartogen Bos (ca 1645)
  • 1650. Vuchter Poort. Kaart 's-Hertogenbosch (ca 1650) Uit: Guicciardini, Belgicae, 1660
  • 1740. Vugter Poort. Kaart Grondtekening der Stad 's-Hertogenbosch (ca 1740)
  • 1795. Vugter Poort. Kaart Plan der Stad Forten en Situatie van 's-Hertogenbosch 1795
  • 1866. Vughter Poort. Kaart Gemeente 's-Hertogenbosch (No. 2 Stad) Provincie Noord Brabant (ca 1866)
Bosch allerlei

Derde Vughterpoort

door Ed Hupkens

Stadsblad woensdag 9 juli 2008
Oe gotte kčk daor

De Vughterpoort

door Henny Molhuysen

Brabants Dagblad, donderdag 30 augustus 1984
Sasse van Ysselt

De Vughterpoort

27
28
Noten
1.Van Heurn Historie II blz. 157-161; Van Oudenhoven t.a.p. blz. 209; Tijdschrift Noordbrabant 1853 blz. 83 en vlgd. en R. A. van Zuylen Stadsrekeningen II blz. 1049 en 1051, die daarbij vermeldt de namen der Staatschen, welken bij dezen aanslag verdronken.
2.Van Heurn Historie III blz. 435 en 467.
De voorname Huizen en Gebouwen van 's-Hertogenbosch I (1910) 27-28
Verdwenen stadsbeelden

Illustere bezoekers kwamen via Vughterdijk de stad binnen

door Henny Molhuysen

Brabants Dagblad, dinsdag 24 maart 1998
Vestingwandelingen
Vestingwandelingen
Video
youtubebe.com
Afbeeldingen

-

-
   
Artikelen
1910

A.F.O. van Sasse van Ysselt

De Vughterpoort
De voorname Huizen en Gebouwen van 's-Hertogenbosch 1 (1910) 27
 
1984

Henny Molhuysen

Oe gotte kčk daor : De Vughterpoort
Brabants Dagblad, donderdag 30 augustus 1984
 
1996

J. Bouwmans

De Bossche stadspoorten ()
Rond Janus & Bet 1 (1996) 4
 
1998

Henny Molhuysen

Verdwenen stadsbeelden : Illustere bezoekers kwamen via Vughterdijk de stad binnen
Brabants dagblad, dinsdag 24 maart 1998
 
2011

Idee: herbouw de stadspoort

• Gemeente studeert nog op herinrichting Heetmanplein.
• Vughterpoort, belangrijkste toegang tot stad, in 1352 gebouwd en in 1891 gesloopt.
• Plan Peter Verhagen voor herbouw van poort.
• BAI houdt debat erover.
Wim Hagemans | Brabants Dagblad, woensdag 5 januari 2011
 
2011

Wim Hagemans

Aan reconstructie Vughterpport is niks engs
Brabants Dagblad, zaterdag 19 maart 2011
 
2011

Den Bosch wordt weer een middeleeuwse vestingstad

Nu de randweg opengesteld is, wordt het Heetmanplein ontlast en kan er worden gekeken naar andere toepassingen voor de toegangsweg naar het centrum. Het Bossche Architectuur Initiatief (BAI) ziet graag de oude middeleeuwse toegangspoort, samen met de oorspronkelijke stadswallen verschijnen.
Douwe Klaazen | Stadsblad woensdag 30 maart 2011
 
2011

Nik de Vries

Pickepoort, ja of nee?
KringNieuws 3 (2011) 14
 
2013

Reconstructie,restauratie of nieuwbouw?

Reconstructie van de Vughterpoort is, na gedegen onderzoek, volledig verantwoord en leidt zeker niet tot Anton Pieck-achtige taferelen.
Peter Verhagen | Brabants Dagblad, zaterdag 5 oktober 2013 | 30-31
 
2013

Redactie

Discussie over Vughterpoort
Brabants dagblad, vrijdag 1 november 2013 | 26
 
2014

Opgraven van poort wellicht in JB500-jaar

DEN BOSCH - De afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten van de gemeente Den Bosch wil nog dit jaar een onderzoek uitvoeren op de lege driehoek tussen Sonneveld en De Molenberg, waar tot 1890 de Vughterpoort of Pieckenpoort stond. Na de reconstructie van het Willemsplein en Wilhelminaplein is deze driehoek nu vrij van asfalt.
Domien van der Meijden | Brabants Dagblad, dinsdag 14 januari 2014 | 27
 
2015

Coalitie Den Bosch is bijna rond, door Pieckepoort kan een streep

DEN BOSCH - Door het plan om de Pieckepoort terug te bouwen in Den Bosch kan zo goed als zeker een streep. Deze conclusie kan worden getrokken nu de vorming van een nieuwe coalitie in de gemeenteraad zo goed als rond is.
Robčrt van Lith | Brabants Dagblad, dinsdag 13 januari 2015 | 27
 
2016

Cees van Aalst

Mijmeringen over Puthuis en Pieckepoort
Bossche Kringen 1 (2016) 10-11
 
2016

Wies van Leeuwen

Van Anton Pieck tot Pieckepoort
Bossche Kringen 1 (2016) 12-14
 
2016

Eddie Nijhof

Archeologisch onderzoek Pieckepoort
Bossche Kringen 4 (2016) 8-10
 
2016

Ed Hupkens

Open dag Pieckepoort
Bossche Kringen 5 (2016) 30-32
 
2016

Stan Ketelaars

Geachte redactie ...
Bossche Kringen 5 (2016) 55
 
2017

Ronald Glaudemans

Historie : De 'Franse' Vughterpoort
Bossche Kringen 4 (2017) 10-12
 
2018

Voor twee miljoen euro extra nog iets meer Pieckepoort

Terugbrengen van delen van de Pieckepoort gaat tussen 2,7 en 4,6 miljoen euro kosten. Aanzienlijk meer dan het half miljoen dat er aanvankelijk voor was begroot.
Paul Roovers | Brabants Dagblad, zaterdag 10 maart 2018 | Regio 1
 
2018

De Pieckepoort gaat het daglicht niet zien

De miljoenen die het gaat kosten om delen van de Pieckepoort op het Wilhelminaplein op te bouwen, kunnen veel beter besteed worden aan belangrijkere zaken. Zo vinden de meeste Bossche politieke partijen.
Jos van de Ven | Brabants Dagblad, donderdag 15 maart 2018 | Regio 1
 
2018

‘Bouw Pieckepoort eerst in zand of karton’

Laat Bosschenaren een tijdje wennen aan de Pieckepoort.
Prof. Antoine Jacobs | Brabants Dagblad, woensdag 28 maart 2018 | Regio 4
 
2018

Ronald van Genabeek en Aleike van de Venne

De Pieckepoort blootgelegd
Bossche Kringen 4 (2018) 18-25
 
2019

Pieckepoort 1381

In september 2016 stuurde ik een vermelding in van de Pieckepoort in het Bosch' Protocol in een contract dat was opgesteld op maandag 2 mei 1390 (inventarisnummer 1178, fol. 152r). Ook een vermelding van een vroeger datum, te weten van maandag 13 juni 1384, van de poort die "verste poort" werd genoemd (inventarisnummer 1177, fol. 127v, bovenaan). Zie Bossche Kringen, jaargang 3, nummer 5, blz. 55.
Stan Ketelaars | Bossche Kringen 3 (2019) 16
 
Geschiedenis
1399 De Vughterpoort komt in de rekeningen voor het eerst onder de naam 'Pickepoort' voor.
Kroniek van 's-Hertogenbosch
 
1585 Eénmaal werd de stad via deze Poort bij verrassing genomen: in 1585. De graaf van Hohenlohe wilde de stad veroveren en naderde 's nachts de poort. Toen de poortwachter in de vroege morgenuren de poort opende werd hij overvallen en neergeslagen. De aanvallers trokken in drie groepen de stad in. Maar de poortwachter kwam weer bij, sloot de poort en sloeg alarm. De Bosschenaren vielen de graaf met zijn manschappen aan en deze moesten vluchten. Door de poort heen kon niet meer: zij moesten van de muren afspringen! De spreuk die op de Vughterpoort stond kwam zeer goed van pas: Quid prosunt munimenta, nisi vir fortis ea tueatur (Wat baten verdedigingen als niet een sterke man deze verdedigt).
Rondom de Vughterdriehoek
 
1629 De poort werd bij de belegering van 1629 flink beschadigd en onvoldoende hersteld.
Rondom de Vughterdriehoek
 
1728 Bij het stadsbestuur wordt er door de Raad van State op aangedrongen de Vughterpoort te herstellen. De oorzaak van het verval is, volgens het stedelijkbestuur, het beleg van 1629, honderd jaar geleden. De hoge overheid zou mee moeten betalen bij deze herstellingen. Dat gebeurt niet. Omdat de herstellingswerkzaamheden nu geheel op kosten van 's-Hertogenbosch dienen te geschieden, gebeurt dit op zo goedkoop mogelijke wijze.
Kroniek van 's-Hertogenbosch
 
1890 De drie voormalige stadspoorten worden afgebroken: de Sint Janspoort, de Vughterpoort en de Hinthamerpoort.
Kroniek van 's-Hertogenbosch
 
1890 In 1891 werd de Vughterpoort gesloopt.
Rondom de Vughterdriehoek
 
1960 Van onze drie stadspoorten, die in 1890 zijn afgebroken is deze gevelsteen het enige overblijfsel. Hij zat in de voorgevel van de Vughterpoort boven de ingang. Bij de afbraak is hij overgebracht naar de gemeentewerf, waar hij aan de vergetelheid werd prijsgegeven. In 1960 echter werd hij herontdekt en in de tuinmuur gemetseld van het paleis van de commissaris van de koningin. Deze tuinmuur loopt langs het Oude Bogardenstraatje.
's-Hertogenbosch in oude ansichten deel 1
 
Kunstafbeeldingen

Detail uit een 'vogelvlucht-opname', 1540

vervaardiger: Anton van de Wijngaerde
techniek: pen, bruine inkt, waterverf, 29 x 94.5 cm

Ashmolean Museum, Oxford

Vughterpoort, 1585

vervaardiger: F. Hogenberg
techniek: ets, 21 x 28 cm

Gezicht op de Vughterpoort, tijdens de mislukte aanslag op 's-Hertogenbosch door graaf van Hohenlohe op 19 januari 1585. De poort, de grootste en oudste van de stad zou in 1461 of zelfs eerder gebouwd zijn.
Prentenkabinet Bibliotheek Provinciaal Genootschap, 's-Hertogenbosch
 

De Vughterpoort. Gezicht op de buitenzijde, na 1729

vervaardiger: Anoniem
techniek: potloodtekening, 12 x 14.5 cm

Prentenkabinet Bibliotheek Provinciaal Genootschap, 's-Hertogenbosch
 

De Vughterpoort in 1879, met de achtergelegen ronde stenen stellingmolen uit 1772

vervaardiger: Anoniem
techniek: potloodtekening, 12 x 18.5 cm

Prentenkabinet Bibliotheek Provinciaal Genootschap, 's-Hertogenbosch
Stadsrekeningen
1399

Kapittel 13

Poorten dezer stad in 1399. De Pikkepoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 4
 
1399

Kapittel 22

Kosten van eene nieuwe valbrug.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 6
 
1496

Kapittel 5

Opbrengst van de stads erven buiten de (Pyckenpoort) Vuchterpoort in pacht uitgegeven.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 22
 
1497

Kapittel 16

Een nieuwe toren bij de Vuchterpoort in de vest gemaakt.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 35
 
1500 Kapittel 2.
Ontvang van weg- en dijkgeld aan de Vuchter- en Hinthamerpoorten, ontvang van accijnsen aan die poorten.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 49
 
1539 Kapittel 26.
Dagwakers aan de poorten der stad 's Hertogenbosch om toe te zien op de inkomende vreemdelingen.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 565
 
1541 Kapittel 30.
Een valbrug aan de Vughterpoort gemaakt.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 589
 
1542 Kapittel 14.
Vucht en Vranckenhofstat bij de Vuchterpoirt buiten de stad 's Hertogenbosch, door de Geldersche onder Marten van Rossem, verbrand.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 600
 
1542 Kapittel 28.
Mandement des Keizers, waarbij bevolen wordt de huizen buiten de Vuchter- en Hinthamerpoorten af te breken met verbod om die erven op nieuw te betimmeren.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 608
 
1566 Kapittel 24.
Slot voor de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch I (1863) 771
 
1570 Kapittel 16.
Digting van een doorbraak aan de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 847
 
1572 Kapittel 15.
Schanskorven op de wallen aan de Vuchterpoort geplaatst.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 877
 
1576 Kapittel 22
De Politiemeesters tot den oorlog, gebruiken toelasten gevuld met aarde, om op de veste aan de Vuchterpoort te plaatsen.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 933
 
1577 Kapittel 20.
De Staatschen doen een aanslag op de Stad 's Hertogenbosch; zij vermeesteren de Vuchterpoort, doch worden door de burgerij afgeslagen.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 964
 
1579 Kapittel 18.
De Schothekels aan de Vuchterpoort bewaard, tijdens men een aanval van de Engelschen en Schotten verwachtte.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1001
 
1580 Kapittel 19.
De beeldsnijder Cornelis boogers, snijdt twee nooten onder de balken op de gaffelkamer en neemt de noot weg met het gesneden wapen van den Prins, die onder de Vuchterpoort geplaatst was.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1013
 
1583 Kapittel 16.
• De Stad koopt, tot het houden der wachten, de gallerij aan de Vuchterpoort, vroeger eigendom van de Cloveniers Schuts.
• Eene Commissie uit Vucht komt binnen 's Hertogenbosch, om met eene Commissie uit de Regering dier Stad, te handelen over het steken van rossen, tot het herstellen van de borstwering aan de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1042, 1044
 
1584 Kapittel 12.
Herstelling van sloten en ijzerwerk aan de Vughterpoort en verdere sluitingen in de vestingwerken en van het geschut.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1049
 
1584 Kapittel 16.
• De Staatsche soldaten bij den inval van Hohenlo in de piekenwiel, buiten de Vuchterpoort, verdronken, opgevischt.
• Verschot aan olie en smeer door den portier aan de Vuchterpoort en de Hekel gebruikt.
• De Minderbroeders waken bij de schotbalken in de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1051, 1054, 1055
 
1586 Kapittel 16.
Lonten voor de Minderbroeders bij de schotbalken in de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1067
 
1592 Kapittel 7.
De Stad brandt des nachts piktonnen op de Vuchterpoort, tot sein aan de belegerden in Geertruidenberg.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1095
 
1592 Kapittel 15.
Pektonnen gebrand op de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1096
 
1600 Kapittel 15.
Bevel, om aan de wegen buiten de Vuchter- of Hinthamerpoorten, de wallen en grachten langs de landerijen te slechten en tot afscheiding alleen tuinen of heiningen te plaatsen. Dat niemand van Stadswallen mag afgraven.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1131
 
1602 Kapittel 16.
De ingevallen muur aan Vuchterpoort hersteld.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1150
 
1603 Kapittel 16.
Tenten op St. Janskerkhof en buiten de Vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1156
 
1609 Kapittel 6.
Materialen tot opbouwing van de vestingmuren aan de Vuchterpoort en aan den Boom.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1191
 
1619 Kapittel 21.
• De Ingenieur Docter van der Wege, reist naar Brussel om het verzoek der Stad, tot verandering van het plan voor de fortificatie aan de Vuchterpoort, te bevorderen.
• Vereering in geld aan mr. Jan van der Wege, Doctor inde medicijnen en Ingenieur van hunne Hoogheden, voor zijne medewerking, dat de Stad, inzonderheid aan de Vuchterpoort, niet is verkleint.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1262, 1265
 
1629 Kapittel 10.
De ruiters in den wolfskuil bij de Vuchterpoort gevallen, daaruit gehaald.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1355
 
1630 Kapittel 10.
• De brug over den wolfskuil aan den Vuchterpoort gehangen.
• De Vuchterpoort afgebroken.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1367
 
1637 Kapittel 27.
Betaling voor twee gebouwde wachthuizen in de bolwerken ter wederzijde van de vuchterpoort.
R.A. van Zuylen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch II (1866) 1411
 
Literatuur en bronnenpublicaties

J.J.M. Franssen, De Bossche arbeider in zijn werk- en leefmilieu in de tweede helft van de negentiende eeuw XXXIII/XXXIV (1976) I: 32; II: 312, 321, 334, 573

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 22, 36, 37, 42, 43, 48, 50-53, 57, 59, 61, 64, 70, 73, 74, 78, 86, 90, 91, 92, 93, 98, 106, 109, 114, 115, 122, 123, 144, 145, 157, 159, 191, 198, 208, 216, 223, 229, 232

Henk Henkes, Van den Raethuys tot Stadhuis (2016) 174, 185

J.H. van Heurn, Beschrijving der Stad 's-Hertogenbosch (2022) 77-78, 699

J.A.M. Hoekx e.a., Vruchten van de goede en de slechte boom : Heyman Voicht van Oudheusden over de godsdiensttwisten in zijn stad 's-Hertogenbosch en in Breda (1577-1581) (2008) 19, 113-116, 122, 149, 161

Jan Sanders, Kroniek van Molius (2003) 49, 119, 121, 147, 215, 223, 281, 369

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 14, 15, 45, 51, 57, 63, 167, 175, 409

Th. A. Wouters, Van bedeling naar verheffing XI (1968) 77

n: vermelding in een voetnoot