afb. Gerard Monté
53rd Welsh Division Memorial
ontwerp: John Harrisson
datering: 1952
locatie: Rogier van der Weydenstraat
Het '53rd Welsh Division Memorial' in 's-Hertogenbosch is een gedenknaald van kunststeen, omgeven door een bakstenen muurtje. De zuil wordt bekroond door een kruis met in reliëf een vlechtwerk. Op de zuil zijn het embleem van de Welsh Division en een plaquette aangebracht. Het gedenkteken is 4 meter 30 hoog, 83 centimeter breed en 34 centimeter diep. Het ontwerp is van John Harrisson.De tekst op de zuil luidt:
'TO THOSE WHO DESERVE TO BE ETERNALLY REMEMBERED'.
De tekst op de plaquette luidt:
'This Memorial was erected by members of 53rd (Welsh) Division in memory of their comrades who died in the fighting in North West Europe during the years 1944-1945. It was placed here to commemorate the fact that the Towm of 's-Hertogenbosch was liberated by the Division in October 1944 after bitter fighting.'
De plaquette is later aan het monument toegevoegd. Het kruis is niet alleen een symbool van het christelijke geloof, maar herinnert tevens aan het offer dat de militairen brachten voor een leven in vrijheid.
oorlogsmonumenten.nl
Archief
Losse stukken en kleine collecties, 1533-1994NL-HtSA Archiefnummer 1021
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)
|
|
Beeldhouwkunst
136. Monument Welsh Division
Aartshertogenlaan in het plantsoen Van Eyckstraat/Rogier van der Weydenstraat.afmetingen: 83 x 34 x ca 430 cmmateriaal: kunststeen / baksteen datering: 1952 vervaardigd door: St. John Harrison Het monument bestaat uit een sobere gedenknaald, opgericht door de Welsh Division in samenwerking met de gemeente 's-Hertogenbosch, ter herinnering aan de gesneuvelden van de Welsh Division, die 's-Hertogenbosch in oktober 1944 bevrijdde. De gedenknaald is bekroond met een kruis met een reliëf van vlechtwerk. Afgebeeld zijn verder het embleem van de divisie en de jaartallen '1939-1945'. De plaquette onderaan is in oktober 1972 aangebracht ter vervanging van een houten bord. | 60 |
M.B. Grotens-Kos, Beeldhouwkunst in de open lucht in Gemeentelijk monument
Waardestelling 53ste Welsh Division Memorial te ’s-Hertogenbosch
InleidingDoor de Stichting Vrienden van het 53ste Welsh Division Memorial aan de Aartshertogenlaan is een verzoekschrift ingediend tot plaatsing van het memorial op de gemeentelijke monumentenlijst. Na bestudering van de stukken betreffende het gedenkteken en een bezoek ter plaatse is de volgende waardestelling door de gemeentelijk bouwhistoricus opgesteld.Stedenbouwkundige waardenHet gedenkteken is gesitueerd op een pleinvormige ruimte, het 53ste Welsh Divisionplein, dat begrensd wordt door de Aartshertogenlaan, de Rogier van der Weydenstraat, de v.m. Van Eyckstraat en de Pieter Breugelstraat. De ruimte bestaat uit een groot gazon met bomen en heesters, omgrensd door rijwegen met klinkerverharding. Rondom het plein staan enkele losse gebouwen en liggen open ruimten met grasvelden en beplanting. Het gedenkteken staat op het gazon en is aan de achterzijde omgeven door bomen en gesnoeide heesters in een vierkant raster.De stedenbouwkundige ruimte waar het gedenkteken één geheel mee vormt is onderdeel van de wederopbouwwijk die nog een grote samenhang en gaafheid bezit. Het memorial verstekt dit stedenbouwkundig concept. Architectonische waardenHet memorial bestaat uit een natuurstenen (grijze graniet) gedenknaald op een sokkel, bekroond met een gebeeldhouwd Iers kruis en het wapen van de legereenheid met de tekst in hoogreliëf:53 WELSH DIVISION 1939-1945 en TO THOSE WHO DESERVE TO BE ETERNALLY REMEMBERED. Aan de voorzijde bevinden zich twee metalen (bronslegering) gedenkplaten, de bovenste met de initialen: CYMRU, de onderste met de tekst:
This Memorial was erected by members of 53rd (Welsh) Division in memory of their comrades who died in the fighting in North West Europe during the years 1944-1945. It was placed here to commemorate the fact that the Town of ‘s-Hertogenbosch was liberated by the Division in October 1944 after bitter fighting.
De gedenknaald staat op een verhoogd plateau van granietsteen dat omringd wordt door een laag bakstenen bakstenen muurtje met zandstenen afdekplaten. Het geheel is in 1952 ontworpen door de Londense architect H. St. John Harrison FRTBA (gesigneerd aan de rechterzijde van de sokkel). Zowel de vormgeving als het materiaalgebruik voegen zich goed in de omringende architectuur. Het nog geheel gave memorial is een interessant voorbeeld van Engelse interpretatie van de Nederlandse wederopbouwarchitectuur. Sociaal-cultuurhistorische waardenHet gedenkteken is opgericht ter nagedachtenis van de gesneuvelde soldaten van het 53ste Welsh Division dat in het najaar van 1944 vanuit het oosten de stad ’s-Hertogenbosch bevrijd heeft. Het memorial is door de Welsh Division opgericht en aan de gemeente ’s-Hertogenbosch geschonken. De plechtige overdracht door de generaal Coleman aan de burgemeester H. Loeff vond plaats op 25 oktober 1952.Het memorial gedenkt de strijd die het 35rd (Welsh) Division in geheel noord-west Europa gestreden heeft. Het herinnert aan de bezettingstijd 1940-1945 en de bevrijding van de stad ’s-Hertogenbosch in 1944. De oprichting kort na de Tweede Wereldoorlog in een nieuwbouwwijk geeft een tijdsbeeld van de wederopbouwperiode. Het memorial heeft een hoge sociaal-cultuurhistorische waarde. ConclusieHet 53rd Welsh Division Memorial heeft dermate hoge stedenbouwkundige, architectuurhistorische en sociaal-culturele waarde dat plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst aan te bevelen is.’s-Hertogenbosch 7 februari 2003 A.van Drunen gemeentelijk bouwhistoricus | 1 |
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)
Oe gotte kèk daor
Memorial Welsh Division
door Henny Molhuysen|
Aan de Aartshertogenlaan, tegenover het sportpark De Vliert, staat een zuil bekroond met een kruis. Dit monument is opgericht ter herinnering aan de gesneuvelden van de Welsh Division, die Den Bosch in oktober 1944 heeft bevrijd van de Duitse bezetter.
Het door St. John Harrison vervaardigde monument werd in 1952 opgericht door de Welsh Division in samenwerking met de gemeente Den Bosch. Van boven naar beneden geeft het monument te zien: het al eerder genoemde kruis, 53 Welsh Division, het embleem van de divisie en de jaartallen 1939-1845.
De hieronder komende plaquette is pas op 2 oktober 1972 aangebracht ter vervanging van een houten bord met opschrift. Op deze plaquette staat te lezen: „This memorial was erected bij members of te 53rd (Welsh) Division in memory of their comrades who died in the fighting in North West Europe during te years 1944-1945. It was placed heree to commemorate te fact that the town of 's Hertogenbosch was liberated by the Division in October 1944 after bitter fighting”. (Dit gedenkteken werd opgericht door leden van de 53e (Welsh) Divisie ter herinnering aan hun kameraden, die stierven in de gevechten in Noord-West Europa in de jaren 1944-1945. Het werd hier geplaatst ter herdenking van het feit dat de stad 's Hertogenbosch in in oktober 1944 door de divisie werd bevrijd na bittere gevechten.) Onder de plaquette staan nog de letters CYMRU (Wales) te lezen.
De 53rd Welsh Division, die onder bevel stond van generaal-majoor R.H. Ross, begon haar opmars die de bevrijding van de stad Den Bosch te doel had, op de 22e oktober 1944 om half zeven 's morgens vanuit de richting Oss.
Nadat op 23 oktober Rosmalen was bevrijd , werden al op de 24e de staddelen ten noord-oosten van de rivier de Aa bevrijd: het Hinthamerpark, de Graafseweg, de Muntel en de Vliert. De bevrijding van de rest van de stad zou moeizamer gaan.
De brug over de Aa bij de watertoren zou de enige brug blijken te zijn die de bevrijders heelhuids in handen kregen. De andere bruggen over de Aa en de Zuid-Willemsvaart waren of werden vernield. Bij Sluis 0 moest eerst een noodbrug worden geslagen om de verdere opmars mogelijk te maken.
Op 26 oktober werd de Vughterbrug over de Dommel die nog bruikbaar bleek, door de bevrijders genomen. Tegelijkertijd werd de Wilhelminabrug aangevallen. De strijd om deze laatste brug was veel zwaarder. Om tien uur 's avonds slaagden de troepen, die na betrekkelijk weinig weerstand de Vughterbrug hadden genomen, erin contact te maken met de aanvallers van de Wilhelminabrug. De strijd om het Zand was bijzonder zwaar. Hier moest om iedere straat, om ieder stukje gevochten worden. Het prachtige oude station werd zo zwaar beschadigd dat het later afgebroken werd. Hoewel ook de Leonarduskerk zeer zware beschadigingen had opgelopen, werd dat gebouw later hersteld.
Dit waren niet de enige panden die schade opgelopen hadden tijdens de bevrijdingsdagen. Van de ruim tienduizend Bossche panden werden 722 totaal verwoest of onherstelbaar beschadigd, 7.570 licht beschadigd en 1349 panden hadden glasschade. Onder de burgerij zijn veel slachtoffers gevallen: 253 doden, 800 ernstig en 1300 lichtgewonden. Ook onder de soldaten van de Welsh Division die op 27 oktober de bevrijding van de stad voltooiden, waren slachtoffers te betreuren: elf officieren en 134 manschappen lieten hun leven bij de slag om Den Bosch. De divisie had 705 gewonden.
|
Brabants Dagblad donderdag 27 oktober 1983
Video
's-Hertogenbosch 25 oktober 1952gepubliceerd 24 juli 2012Toespraak door major-general C.F.C.Coleman; onthulling van het Welshmonument door gen. C.F.C.Coleman; wijdingsceremonie door de Lord Bishop of St.Asaph Bartlett. Kransleggingen o.a. door Burgemeester Loeff. Spelen van "The last Post". Overdracht van het monument aan burgemeester Loeff. Vertrek gezelschap. |  |
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch
Artikelen
| 1945 |
RedactieProgramma van de herdenking van de bevrijding van de 's-Hertogenbosch door de 53 Welsh Divisie onder bevel van generaal-majoor R.K. Ross c.b. d.s.o. m.c. : 26-29 october 1945s.n. (s.l. 1945) |
|
| 1983 |
Henny MolhuysenOe gotte kèk daor : Memorial Welsh DivisionBrabants Dagblad donderdag 27 oktober 1983 (foto) |
|
| 2002 |
RedactieKrantenartikelBossche Omroep zondag 30 juni 2002 |
Geschiedenis
| 1944 |
Het '53rd Welsh Division Memorial' herinnert de inwoners van 's-Hertogenbosch aan de 144 Britse militairen die sneuvelden tijdens de bevrijding van de stad in oktober 1944. Op 16 oktober 1944 gaf generaal Montgomery bevel de haven naar Antwerpen bereikbaar te maken door Zuid-Nederland te bevrijden. Tijdens deze operatie was Den Bosch een scharnierstelling. De 53ste Welsh Divisie kreeg de taak om de stad in twee dagen te veroveren, om daarna naar het westen door te stoten. Op die manier kon het Duitse 15de Leger worden verhinderd om over de Maas naar het Noorden te ontsnappen. De Slag om 's-Hertogenbosch duurde van 22 tot en met 28 oktober 1944. Meer dan 100.000 granaten werden op de stad afgevuurd door de Royal Artillery. In de middag van 24 oktober 1944 vond bij sluis 0 een actie plaats, die tactisch gezien een groot succes bleek te zijn om de binnenstad te bevrijden. Na een actie van vlammenwerpende tanks kon de A compagnie van het 7de bataljon Royal Welch Fuseliers beschermd door een groot rookgordijn over het smalle voetpad van de sluisdeur stormen. Aan de overzijde werd een bruggenhoofd bezet. In de avond en nacht kon de 155ste Fieldcompany van de Royal Engineers een sterke Baileybrug naast de sluisdeur bouwen, die de volgende morgen gebruikt werd door drie bataljons van de 158ste Infantry Brigade die in één dag het stadscentrum konden bevrijden. In de felle gevechten rond en in Den Bosch sneuvelden 144 Britse soldaten, 75 werden als vermist opgegeven en 270 raakten gewond. Zij behoorden tot het 53ste Welsh Divisie, de ondersteunende eenheden van de 7de Pantserdivisie en enkele onafhankelijke regimenten. De locatie van het monument was een bewuste keuze van de overlevenden van de 53ste Welsh Divisie. In de opmars naar de stad, gestart vanaf de lijn Geffen-Heersch, werd op 23 oktober 1944 Rosmalen bevrijd. Een dag later kwamen de eerste Britse soldaten aan op de plek die nu 53rd Welsh Divisionplein heet. Op dat moment begon de aanval op de stad, die leidde tot de bevrijding van 's-Hertogenbosch op 27 oktober 1944. In 1945 kwam wijlen generaal Ross, de commandant van de divisie met 200 officieren en manschappen terug om te zien hoe de stad zich had hersteld van de zware schade die een jaar eerder tijdens de strijd was aangericht. In 1985, toen 's-Hertogenbosch zijn 800-jarig bestaan vierde, kwamen 480 bevrijders van 1944 in de stad weer bijeen.
oorlogsmonumenten.nl
|
|
| 1952 |
Het monument is onthuld op 25 oktober 1952 door generaal Coleman. Een bisschop uit Wales heeft de gedenknaald gewijd. Daarna werd het overgedragen aan burgemeester mr. H.J.M. Loeff. De oprichting was een initiatief van leden van de 53ste Welsh Divisie, in samenwerking met de gemeente 's-Hertogenbosch. In 2003 is het monument op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.
oorlogsmonumenten.nl
|
Raadsbesluiten
| 2003 |
53ste Welsh Division Memorial wordt gemeentemonumentHet college heeft besloten dat het 53ste Welsh Division Memorial aan de Aartshertogenlaan gemeentemonument wordt. Het Memorial wordt geplaatst op de gemeentelijke monumentenlijst. De grote betekenis die het monument heeft voor velen die de oorlog hebben meegemaakt en de zorg voor een blijvend goed onderhoud, zijn daarvoor de belangrijkste redenen.
B&W Besluitenlijst 25 februari 2003
|
Afbeeldingen
-
13 juli 2020
/53rd welsh division.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Gedenksteen 53rd Welsh Division<br><b>Fotograaf:</b> A.F.A.M. Wetzer<br><b>Datering:</b> 13 juli 2020<br><b>Nummer:</b> IMG_1090]")
Literatuur en bronnenpublicaties
Frans van Gaal, Een monumentaal oorlogsverhaal (2003) 132
Henk Henkes, Van den Raethuys tot Stadhuis (2016) 40, 42, 44
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |