De Zuid-Nederlandse Drukkerij aan de Prins Bernhardstraat

door Henny Molhuysen

Vanaf 1874 maakte het Bossche gemeentebestuur plannen om de stad uit te breiden. Eerst was de wijk Het Zand aan de beurt en vervolgens De Muntel. Daarna zou - volgens het uitbreidingsplan van 1918 - het deel Zuid aan de beurt komen. Maar deze wijk is slechts voor een deel in de jaren vijftig gerealiseerd. Want in de jaren dertig had men het plan om Het Bossche Broek geheel vol te bouwen. Thans is men blij dat bebouwing van dit natuurgebied niet heeft plaatsgevonden.
Om dit nieuwe stadsdeel te bereiken werd er een ontsluitingsweg gepland tussen de Wolvenhoek en de stadsmuren. Deze nieuwe straat kreeg in 1936 de naam Prins Bernhardstraat, naar de echtgenoot van kroonprins Juliana. De straat draagt deze naam nog steeds. Op gezag van de bezetter vond er tijdens de Tweede Wereldoorlog een naamswisseling plaats. Prins Bernhardstraat werd Marie Verheyenstraat, omdat er geen straten naar levende leden van het Koninklijk Huis mochten worden genoemd.

Aan het eind van de straat, vlak bij de Zuidwal, werd een drukkerij gebouwd: de Zuid Nederlandse Drukkerij. Dit bedrijf was in 1924 ontstaan uit de drukkerij van Lutkie en Cranenbrug. In 1852 stichtten die heren dit bedrijf, een 'fabriek van gekleurd, gemarmerd, gebloemd en geglansd papier', waar tevens spelkaarten werden vervaardigd.
Honderden Bosschenaren waren werkzaam in het grafisch bedrijf, dat in het midden van de negentiende eeuw nog niet geautomatiseerd was en veel handwerk kende. 's-Hertogenbosch was in de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw een echte drukkersstad. Er werden niet alleen twee regionale kranten gedrukt (De Provinciale Noord-Brabantsche Courant van Arkesteyn en De Noord-Brabanter van Teulings), maar ook tal van tijdschriften en vele boeken rolden hier van de persen. Ondermeer het landelijke De Tijd en De Volkskrant zijn in 's-Hertogenbosch opgericht en werden in de eerste jaren van hun bestaan hier gedrukt. Ook De Katholieke Illustratie (enkele fusies later nu verschijnend als De Nieuwe Revu) was een Bosch' product van de persen van Lutkie en Cranenburg.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog fuseerden - gedwongen - de beide Bossche kranten. Maar na deze periode boette de papierverwerkende industrie en in nationaal verband gezien, aan betekenis in. Drukkerijen verdwenen uit het Bossche stadsbeeld. De grote rollen krantenpapier werden voortaan in Best gedrukt en ook andere bedrijven verhuisden of werden opgeheven. Zo ook de ZND, de Zuid-Nederlandse Drukkerij.
Het kantoorgebouw - met woningen - en de drukkerij werden gesloopt en er verscheen nieuwbouw ter plaatse voor het aan ruimtegebrek lijdende Justitie. Nieuwe gerechtszalen, kantoren en een ondergrondse parkeergarage werden aan de Prins Bernhardstraat gebouwd. Maar ook deze ruimte bood slechts korte tijd soelaas. Dit jaar heeft Justitie haar nieuwe gebouwencomplex in Den Bosch-West in gebruik genomen. Op 3 februari 1999 verricht koningin Beatrix de officiële opening van het pand.
De kantoorgebouwen aan de Prins Bernhardstraat wachten intussen nog altijd op een nieuwe bewoner.

Brabants Dagblad dinsdag 29 december 1998

1998

Henny Molhuysen

Verdwenen stadsbeelden : De Zuid-Nederlandse Drukkerij aan de Prins Bernhardstraat
Brabants dagblad dinsdag 29 december 1998 (foto)

Sint Jorisstraat 137

Sint-Jorisstraat G 136 (????)

Sint-Jorisstraat G 124 (1880)

1881	M.C. van Goch (adjunct-directrice in de gevang.)

Sint-Jorisstraat 37 (1909)

1928	J.A. Brancart
1943	N.V. Zuid-Nederlandsche Drukkerij (uitgever)

Sint Jorisstraat 137 (1981)

1988	gesloopt (bev contr 27 april 1988)

Sint Jorisstraat 35-39 : Zuid Nederlandse Drukkerij

opgericht:

De Zuid-Nederlandse Drukkerij aan de Prins Bernhardstraat

Henny Molhuysen

Op deze pagina